Czasem wolnym przyznanym w zamian za godziny nadliczbowe można „pokryć” prywatne wyjścia

Odpowiedź

Nie ma przeszkód, żeby pracownik dysponujący przyznanym mu przez pracodawcę czasem wolnym w zamian za pracę w godzinach nadliczbowych wykorzystał go do „pokrycia” konieczności odpracowania wyjścia z pracy w celu załatwienia prywatnych spraw.

Uzasadnienie

Zgodnie z art. 1512 Kodeksu pracy udzielenie czasu wolnego w zamian za przepracowane wcześniej godziny nadliczbowe może się odbyć w dwóch dopuszczalnych prawem trybach:

 

• w pierwszym to sam pracownik zwraca się do pracodawcy z pisemnym wnioskiem by za jego dodatkową pracę udzielono mu w zamian wolnego. Odbywa się to wówczas na zasadzie 1:1 czyli za każdą godzinę nadliczbową przyznaje się pracownikowi jedną godzinę czasu wolnego;

• w drugim trybie udzielenie wolnego w zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych może nastąpić bez wniosku pracownika czyli wyłącznie na podstawie jednostronnej decyzji podjętej samodzielnie przez pracodawcę. W takim przypadku pracodawca może udzielić zatrudnionemu czasu wolnego od pracy w zamian za godziny nadliczbowe, ale pod pewnymi warunkami. Po pierwsze wykorzystanie tego wolnego nastąpi najpóźniej do końca okresu rozliczeniowego, a po drugie przeliczanie tego czasu wolnego następuje w wyjątkowo korzystnym dla pracownika stosunku ponieważ w takim przypadku dostanie on o połowę więcej wolnego niż ma przepracowanych godzin nadliczbowych (czyli na zasadzie 1,5 godziny wolnej w zamian za 1 godzinę nadliczbową). Po trzecie wreszcie przyjęcie tego rozwiązania nie może spowodować obniżenia wynagrodzenia należnego pracownikowi za pełny miesięczny wymiar czasu pracy.

 

Czas wolny nie musi być wykorzystany na odpoczynek

Jak łatwo zauważyć pierwszy tryb związany z wystąpieniem przez pracownika z pisemnym wnioskiem o udzielenie mu wolnego w zamian za nadgodziny jest dużo mniej sformalizowany. W obu jednak przypadkach mamy w praktyce do czynienia z sytuacją, w której pracownik może mieć do swojej dyspozycji pewną pulę czasu wolnego. I oczywiście może ją wykorzystać do odpoczynku, ale nie ma norm prawnych nakazujących mu wykorzystanie jej tylko i wyłącznie w ten sposób. Można to Intepretować i w ten sposób, że dopuszczalne są też inne sposoby wykorzystania tego zapasu godzin wolnych.

Artykuł 151 § 21 Kodeksu pracy stanowi z kolei, że nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych czas odpracowania zwolnienia od pracy, udzielonego pracownikowi, na jego pisemny wniosek, w celu załatwienia spraw osobistych. Ponieważ przepisy wprost tego nie regulują w praktyce przyjmuje się założenie, że termin odpracowania zwolnienia powinien zostać uzgodniony na zasadzie porozumienia między stronami stosunku pracy.

A to oznacza, że przy braku nakazu wykorzystania wolnego przysługującego za nadgodziny wyłącznie do odpoczynku można je spożytkować także po to, by „pokryć” czas przeznaczony na załatwienie prywatnych spraw. W efekcie odebranie wolnego w zamian za pracę w nadgodzinach nastąpi niejako w naturze.

Dla pracownika rozwiązanie to jest najkorzystniejsze gdy mamy do czynienia z drugim trybem udzielania czasu wolnego w zamian za nadgodziny, bo w tym przypadku za każdą godzinę nadliczbową pracownik powiększą swoją pulę wolnego do wykorzystania np. na prywatne wyjścia w stosunku aż 1,5 wolnego w zamian za każdą nadgodzinę. Nie ma bowiem przepisów nakazujących inny sposób przeliczania tego wolnego w przypadku wyjść w sprawach prywatnych- stosuje się więc ogólne zasady regulowane w kodeksie pracy. W pierwszym trybie pula wolnego jest przeliczana tylko w stosunku 1:1.

 

Podstawa prawna: art. 151 § 2 1 , art. 151 2 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz. U. z 2018 r., poz. 917 z późn.zm.).