Od 1 lipca 2019 r. zatrudniający co najmniej 250 osób według stanu na dzień 31 grudnia 2018 r. powinni stosować ustawę z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (dalej: ustawa PPK). I to już z uwzględnieniem modyfikacji wprowadzonych ustawą z 16 maja 2019 r. o zmianie ustawy o pracowniczych programach kapitałowych, ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz ustawy – Prawo bankowe. Zaczęły one bowiem obowiązywać od 25 czerwca 2019 r. Te same rozwiązania będą dotyczyć kolejnych grup zobligowanych do wdrożenia Pracowniczych Planach Kapitałowych (dalej: PPK), dla których terminy objęcia ustawą PPK przypadają na:
- 1 stycznia 2020 r. – w przypadku zatrudniających co najmniej 50 osób według stanu na dzień 30 czerwca 2019 r.,
- 1 lipca 2020 r. – w stosunku do zatrudniających co najmniej 20 osób według stanu na dzień 31 grudnia 2019 r.,
- 1 stycznia 2021 r. – wobec pozostałych zatrudniających.
Większa grupa zatrudnionych
W gronie osób zatrudnionych znajdują się: pracownicy, osoby wykonujące pracę nakładczą, członkowie spółdzielni produkcyjnej i kółek rolniczych, osoby pełnoletnie realizujące umowę agencyjną, zlecenia lub o świadczenie usług, a także członkowie rad nadzorczych otrzymujący wynagrodzenie za pełnienie tej funkcji. Zaliczenie do tej grupy następuje pod dwoma warunkami:
- obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu zatrudnienia, dającego jeden z wymienionych statusów,
- nieukończenia 55 lat, a jeśli dana osoba jest między 55 a 70 rokiem życia tylko wtedy, gdy zawnioskuje o włączenie jej do programu PPK.
Z kręgu osób zatrudnionych były wyłączone te spośród wymienionych osób, które przebywały na urlopach wychowawczych lub pobierały zasiłek macierzyński/zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Teraz podmioty zatrudniające muszą je uwzględniać, ustalając liczbę zatrudnionych, od której zależy data objęcia ich obowiązkiem stosowania PPK. Mogą również zawierać umowy o prowadzenie PPK na rzecz tych osób w takich samych terminach, w jakich będą to czynić dla innych osób zatrudnionych. Nie mają obowiązku czekania na ich powrót do pracy.
Zniesienie limitu 30-krotności
Do czasu zmiany przez „wynagrodzenie” (od niego zależy m.in. kwota wpłat do PPK) należało rozumieć podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe uczestnika PPK, o której mowa w ustawie z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej ustawa systemowa), z wyłączeniem podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopie wychowawczym oraz pobierających zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego.
A zatem obowiązywał również tzw. limit 30-krotności, czyli kwota odpowiadająca 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, powyżej której nie pobiera się wpłat (art. 19 ustawy systemowej). Teraz podmioty zatrudniające nie muszą go stosować, realizując ustawę PPK. Ograniczenie to zostało bowiem wyłączone.
System PPK jest dobrowolnym instrumentem oszczędzania, całkowicie odrębnym od powszechnego systemu ubezpieczeń, gdzie ograniczenie 30-krotności obowiązuje. Stąd stosowanie tego limitu nie znajdowało żadnego uzasadnienia w PPK. Dodatkowo było źródłem problemów dla Polskiego Funduszu Rozwoju (dalej: PFR) przy tworzeniu systemu ewidencji uczestników PPK i rozliczania dopłat. Mogłoby stanowić także kłopot dla pracodawców i pracowników, jeśli są ubezpieczeni z kilku tytułów, np. przy ustaleniu, czy pracownik już nie odprowadza składek do ZUS.
Modyfikacje w wezwaniach PFR
Nowością jest wprowadzenie możliwości zastosowania mechanicznie odtwarzanego podpisu (zamiast własnoręcznego) osoby uprawnionej do podpisania wezwania, jakie PFR będzie wysyłał, jeśli okaże się po weryfikacji, że podmiot zatrudniający nie zawarł umowy o zarządzanie PPK w ustawowym terminie (dodany do art. 8 ust. 5b ustawy PPK). PFR ma obowiązek wezwać na piśmie w takim przypadku do zawarcia tej umowy z wyznaczoną instytucją finansową lub do przekazania informacji o zawarciu takiej umowy. Podmiot zatrudniający ma natomiast 30 dni od dnia otrzymania wezwania na wykonanie zobowiązania.
PFR będzie także wysyłał wezwania do podmiotów zatrudniających, które są zasadniczo zwolnione ze stosowania PPK, ponieważ prowadzą pracownicze programy emerytalne (PPE). Ma w nich żądać przedłożenia oświadczenia o prowadzeniu PPE wraz ze wskazaniem wysokości naliczanej i odprowadzanej składki podstawowej do PPE oraz procentowego udziału osób zatrudnionych, które uczestniczą w PPE (dodany do at. 8 ust. 5a ustawy PPK). Ustawodawca założył, że taka informacja zakończy procedurę PFR i zamknie proces wysyłania wezwań do zawarcia umowy o zarządzanie PPK z ewidencji PPK – do kolejnej weryfikacji.
Ważne
Instytucja finansowa może udostępnić uczestnikowi PPK informacje o zawarciu umowy o prowadzenie PPK w postaci elektronicznej pozwalającej na utrwalenie treści informacji na trwałym nośniku, a także za pomocą swojego systemu teleinformatycznego, a na wniosek uczestnika PPK – w postaci papierowej (art. 22 ust. 1 ustawy PPK w nowym brzmieniu). Te dwa ostatnie sposoby są nowe.
Doprecyzowane zwolnienie z tworzenia PPK
Nie tworzy PPK podmiot zatrudniający, który na dzień objęcia go ustawą PPK łącznie spełnia następujące warunki:
- prowadzi PPE,
- nalicza i odprowadza składki podstawowe do PPE w wysokości co najmniej 3,5% wynagrodzenia w rozumieniu przepisów o PPE,
- do PPE przystąpi co najmniej 25% osób u niego zatrudnionych.
Aktualnie z tego zwolnienia może skorzystać, a nie jak poprzednio – musiał, co zamykało mu drogę do uruchomienia systemu PPK, gdyby miał takie plany (art. 133 ust. 1 ustawy PPK w nowym brzmieniu). Przymus wdrożenia PPK powstaje natomiast w okolicznościach wymienionych w art. 133 ust. 2 ustawy PPK, wśród których pojawiła się nowa przesłanka. Mianowicie zaistnieje konieczność otwarcia PPK od dnia następującego po 1 stycznia albo 1 lipca danego roku, jeżeli według stanu na ten dzień w PPE liczba uczestników PPE spadnie poniżej 25% osób zatrudnionych.
Więcej warunków dla wynagrodzenia za wynik
Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych, Powszechne lub Pracownicze Towarzystwo Emerytalne albo Zakład Ubezpieczeń Społecznych mogą pobierać wynagrodzenie za osiągnięty wynik w wysokości nie wyższej niż 0,1% wartości aktywów netto funduszu inwestycyjnego, emerytalnego lub subfunduszu w skali roku. Liczba warunków pobierania tego wynagrodzenia wzrosła z dwóch do trzech (art. 49 ust. 3 ustawy PPK w nowym brzmieniu). Są to aktualnie:
- realizacja dodatniej stopy zwrotu funduszu inwestycyjnego (funduszu emerytalnego lub subfunduszu) za dany rok,
- uzyskanie w danym roku stopy zwrotu przez fundusz inwestycyjny (fundusz emerytalny lub subfundusz) przewyższającej stopę referencyjną,
- osiągnięcie na ostatni dzień wyceny w listopadzie w danym roku stopy zwrotu przez fundusz inwestycyjny, fundusz emerytalny lub subfundusz na poziomie nie niższym niż 75% najwyższych stóp zwrotu funduszy tej samej zdefiniowanej daty – to nowy wymóg, z którym wiąże się dodatkowy obowiązek, tj. przekazywanie informacji o stopie zwrotu do 10 grudnia danego roku do PFR, który z kolei do 20 grudnia opublikuje zestawienie otrzymanych danych.
Novum stanowi ponadto zakaz pobierania wynagrodzenia za osiągnięty wynik do końca roku kalendarzowego, w którym upłyną 2 lata od dnia utworzenia funduszu inwestycyjnego, funduszu emerytalnego lub funduszu.
Koszty przy zamówieniu publicznym
Jeżeli zawarcie umowy o prowadzenie PPK przez podmiot zatrudniający, który w dniu wejścia w życie ustawy PPK uczestniczył w wykonaniu zamówienia publicznego, wpływa na koszty realizacji tego zamówienia, wykonawca może zwrócić się do zamawiającego z pisemnym wnioskiem o przeprowadzenie negocjacji dotyczących zawarcia porozumienia w sprawie odpowiedniej zmiany wynagrodzenia.
Obecnie ta zmiana ma uwzględniać sumę wzrostu kosztów związanych bezpośrednio z realizacją zamówienia publicznego i tylko w zakresie obciążającym podmiot zatrudniający (art. 135 ust. 2 ustawy PPK w nowym brzmieniu). Nie ma już także możliwości, aby strony, którym nie udało zawrzeć porozumienia
w ciągu miesiąca od zawnioskowania w tej sprawie, rozwiązały umowę z zachowaniem dwumiesięcznego okresu wypowiedzenia. Został bowiem uchylony art. 135 ust. 4 ustawy PPK.
Zasady dotyczące zmiany wynagrodzenia dotyczą również zamówienia publicznego realizowanego wspólnie przez kilku wykonawców.
Ważne
Operator portalu PPK może przekazywać do 31 grudnia 2020 r. reprezentatywnym organizacjom związków zawodowych i pracodawców część środków z opłaty wstępnej i rocznej na działania związane z edukacją i promocją PPK.
| Maksymalny limit wpłat i dopłat do PPK (nowy art. 25a ustawy PPK) |
||
| 1. Zasady przed zmianą | 2. Zasady po zmianie | 3. Powody i skutki zmiany |
| Brak regulacji | – Maksymalny limit wpłat i dopłat na rachunek PPK uczestnika PPK w danym roku kalenda-rzowym to równowartość w złotych 50 tys. USD, według średniego kursu dolara amerykań-skiego ogłaszanego przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień 31 grudnia roku poprzedzającego dany rok kalendarzowy – Monitorowanie limitu przez PFR do 5 dnia miesiąca po miesiącu, w którym dokonano wpłat i dopłat, a w razie stwierdzenia przekroczenia poinformowanie o tym instytucji finansowych prowadzących ra-chunki PPK uczestnika PPK, uczestnika PPK oraz podmioty zatrudniające, a także wezwanie do zwrotu nadwyżek podmiotom, które nadpłacił |
Powód: wyłączenie rachunków PPK z obowiązku identyfikowania i raportowania dla celów FATCA/CRA* Skutki: po przekroczeniu limitu rocznego dalsze wpłaty i dopłaty nie są dokonywane, a zwrot nadwyżek następuje w ciągu 14 dni roboczych od dnia otrzymania przez instytucje finansowe wezwania w tej sprawie |
| Zmiana wysokości wpłaty podstawowej na rachunek PPK (art. 27 ust. 5 i 8 ustawy PPK w nowym brzmieniu) |
||
| Zasady niezmienione: 1. Wpłata podstawowa finansowana przez uczestnika PPK może być niższa niż 2% wynagrodzenia, ale nie może wynosić mniej niż 0,5% wynagrodzenia, jeżeli wynagrodzenie uczestnika PPK osiągane z różnych źródeł w danym miesiącu nie przekracza kwoty odpowiadającej 1,2-krotności płacy minimalnej (dalej: płacowy limit miesięczny) 2. Wartość wpłaty podstawowej uczestnik PPK określa w deklaracji składanej zatrudniającemu w miesiącu, w którym jego wynagrodzenie nie przekracza płacowego limitu miesięcznego |
||
| 1. | 2. | 3. |
| – Wartość obniżonej wpłaty podstawowej obowiązuje od miesiąca następującego po miesiącu, w którym uczestnik PPK złożył uwzględnioną przez podmiot zatrudniający deklarację, do końca danego roku kalendarzowego, o ile uczestnik ponownie nie zmieni kwoty wpłaty podstawowej – Podmiot zatrudniający nie uwzględnia deklaracji albo jej zmiany odnośnie do obniżenia wpłaty, jeśli w miesiącu jej złożenia wynagrodzenie uczestnika PPK osiągane w tym podmiocie zatrudniającym przekracza limit miesięczny |
– Wpłata podstawowa w wysokości określonej (albo zmienionej) w deklaracji uczestnika PPK obowiązuje od miesiąca następującego po miesiącu, w którym uczestnik PPK złożył uwzględnioną przez podmiot zatrudniający deklarację – bez wskazania daty końcowej – Podmiot zatrudniający nie uwzględnia deklaracji z wysokością wpłaty podstawowej albo jej zmiany w każdym miesiącu, w którym wynagrodzenie uczestnika PPK osiągane w tym podmiocie zatrudniającym przekracza płacowy limit miesięczny |
Powód: brak automatyzmu przy obliczaniu i pobieraniu wpłaty podstawowej w wysokości 2% po przekroczeniu płacowego limitu miesięcznego Skutki: wprowadzenie zasady automatycznego podwyższania wpłaty podstawowej do 2% po przekroczeniu płacowego limitu miesięcznego, a także ograniczenie sytuacji odebrania uczestnikowi PPK prawa do dopłaty rocznej z powodu zastosowania obniżonej wpłaty pod-stawowej, mimo przekroczenia płacowego limitu miesięcznego (art. 32 ust. 5 ustawy o PPK) |
| Terminy dokonywania wpłat (art. 28 ust. 4 i 5 ustawy PPK w nowym brzmieniu) |
||
| Podmiot zatrudniający dokonuje wpłat do instytucji finansowej prowadzącej rachunki PPK do 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostały obliczone i pobrane, a jeżeli wynagrodzenie wypłacane jest w okresach krótszych niż miesiąc – do ostatniego dnia miesiąca |
Podmiot zatrudniający dokonuje wpłat do instytucji finansowej prowadzącej rachunki PPK do 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostały obliczone i pobrane |
Powód: nieuzasadnione uzależnienie terminów wpłat od okresu, za który wypłacane było wynagrodzenie uczestnikowi PPK Skutek: jeden termin dokonywania wpłat do instytucji finansowych |
| Uprawnienie do wpłaty powitalnej w wysokości 250 zł (art. 31 ust. 1 zd. 2 ustawy PPK w nowym brzmieniu) |
||
| Uprawnienie do wpłaty powitalnej przysługuje uczestnikowi PPK, w imieniu i na rzecz którego zawarto w tym kwartale lub w kwartale poprzednim umowę o prowadzenie PPK i który przez co najmniej 3 pełne miesiące jest uczestnikiem PPK, jeżeli za miesiące te dokonano na ten rachunek wpłat podstawowych finansowanych przez uczestnika PPK |
Uprawnienie do wpłaty powitalnej przysługuje uczestnikowi PPK, w imieniu i na rzecz którego zawarto umowę lub umowy o prowadzenie PPK i który przez co najmniej 3 pełne miesiące kalendarzowe jest uczestnikiem PPK, jeżeli w okresie uczestnictwa w PPK dokonano wpłat podstawowych finansowanych przez uczestnika PPK za co najmniej 3 miesiące |
Powód: nakładający się obowiązek kontrolowania terminu zawarcia umowy (w kwartałach), minimalnego okresu uczestnictwa i minimalnej liczby wpłat Skutek: pozostawienie warunku co najmniej 3-miesięcznego okresu uczestnictwa; wpłaty za co najmniej 3 miesiące nie muszą się pokrywać z tymi miesiącami, jeśli okres uczestnictwa jest dłuższ |
*FATCA to umowa z 7 października 2014 r. między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki w sprawie poprawy wypełniania międzynarodowych obowiązków podatkowych oraz wdrożenia ustawodawstwa FATCA, oraz towarzyszących Uzgodnień Końcowych, a CRA to ustawa z 9 marca 2017 r. o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami
Podstawa prawna: art. 2 pkt 18 i pkt 40, art. 8 ust. 5a i 5b, art. 13, art. 15, art. 22 ust. 1, art. 25a, art. 27 ust. 5 i 8, art. 28 ust. 4 i 5, art. 31 ust. 1 zd. 2, art. 32 ust. 5, art. 49 ust. 3-4a, art. 94-108, art. 133, art. 135 ust. 2, 4 i 6, art. 140 ustawy z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (Dz.U. z 2018 r. poz. 2215 ze zm.); art. 1 ustawy z 16 maja 2019 r. o zmianie ustawy o pracowniczych programach kapitałowych, ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz ustawy – Prawo bankowe (Dz.U. z 2019 r. poz.1074); art. 19 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 300 ze zm.).
