Odpowiedź
Z formalnego puntu widzenia pracownica będzie korzystała nie z urlopu macierzyńskiego lecz z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. W praktyce oba świadczenie niewiele się różnią pracownicy będą więc przysługiwać te same uprawnienia co kobiecie, która sama urodziła dziecko i korzysta w związku z tym z urlopu macierzyńskiego.
Uzasadnienie
Z urlopu macierzyńskiego co do zasady korzysta biologiczny rodzic dziecka- matka, choć w pewnych okolicznościach może to być i ojciec dziecka bądź członkowie rodziny. Natomiast urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego przeznaczony jest dla osób, która przyjęły dziecko (albo kilkoro dzieci) na wychowanie i wystąpiły do sądu rodzinnego i opiekuńczego z wnioskiem o rozpoczęcia postępowania w sprawie przysposobienia dziecka (albo dzieci). Do tej kategorii zalicza się również tych, którzy przyjęli dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza. Wyjątek robi się za to dla zawodowej rodziny zastępczej. W przypadkach obu urlopów uprawnienia zainteresowanych pracowników są bardzo podobne. Są jednak też między nimi pewne różnice.
Pierwsza polega na inaczej skonstruowanej możliwości korzystania z uprawnień urlopowych. O ile bowiem w przypadku typowego urlopu macierzyńskiego pierwszą jego część obowiązkowo musi wykorzystać matka a jedynie w wyjątkowych sytuacjach przepisy dopuszczają możliwość korzystania z tej możliwości przez ojca dziecka albo innego członka rodziny, o tyle urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego daje takie szanse wszystkim rodzicom adopcyjnym. W efekcie zarówno mężczyzna jak i kobieta – i to od pierwszego dnia korzystania z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego- mają takie same uprawnienia i mogą z nich korzystać według własnego uznania. Dodatkowo w sytuacjach szczególnych z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego skorzystać też mogą najbliżsi członkowie rodziny rodziców adopcyjnych.
Osoba przyjmująca dziecko na wychowanie, która wystąpiła do sądu rodzinnego i opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka lub która przyjęła dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza może skorzystać z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w następującym wymiarze:
-
w przypadku przejęcia opieki nad jednym dzieckiem- 20 tygodni;
-
przy przypadku jednoczesnego przejęcia opieki na dwójką dzieci- 31 tygodni;
-
w przypadku jednoczesnego przejęcia opieki na trojgiem dzieci- 33 tygodnie;
-
w przypadku jednoczesnego przejęcia opieki na czworgiem dzieci- 35 tygodni;
-
w przypadku jednoczesnego przejęcia opieki na pięciorgiem albo większą liczbą dzieci- 37 tygodni.
W żadnym wypadku urlop ten nie może trwać dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia. Okres ten może zostać wydłużony do 10 roku życia dziecka, ale dotyczy to pociech wobec których podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego.
Uprawnienia te nie dotyczą zawodowej rodziny zastępczej.
WAŻNE: Przepisy regulujące kwestię urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego posługują się sformułowaniem „pracownik” a nie „pracownica”. Pozwala to uznać, że z uprawnienia tego mogą skorzystać zarówno kobieta jak i mężczyzna i to na takich samych zasadach. Wystarczy, że mamy do czynienia z rodzicami adopcyjnymi, którzy swobodnie podejmują decyzję co do tego, które z nich skorzysta z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.
Te same zasady, ale…
Podobieństwo między typowym urlopem macierzyńskim i urlopem na warunkach tego urlopu polegają też na tym, że stosuje się wobec obu tych świadczeń (oczywiście odpowiednio) te same regulacje dotyczące:
-
zasad dzielenia tego urlopu między poszczególnych opiekunów;
-
zasad przejęcia uprawnień do korzystania z tego rozwiązania, w sytuacji gdy jeden z opiekunów dziecka może się legitymować orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji. Te same reguły dotyczą też przypadku przejęcia uprawnienia do tego urlopu w sytuacji gdy opiekun dziecka umrze lub porzuci przyjętego pod swoją opiekę malucha. Przez analogię stosuje się też przepisy do osób, które nie korzystały z tego urlopu bo nie posiadały one statusu pracownika lecz byli ubezpieczeni z innego tytułu niż umowa o pracę i pobierali w związku z tym zasiłek macierzyński bądź gdy nie byli objęci ubezpieczeniem;
-
postępowania w przypadku pobytu rodzica adopcyjnego w szpitalu;
-
uprawnień tego z rodziców adopcyjnych, który nie pracował, a teraz podjął pracę na co najmniej 1/2 etatu;
-
postępowania w przypadku zgonu dziecka;
-
przerwania urlopu będącego wynikiem pobytu dziecka w szpitalu.
Trzeba jednak pamiętać też i o pewnej różnicy. Otóż urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego na swój sposób reguluje kwestie wieku dziecka przyjętego na wychowanie. Pracownik, który przyjął na wychowanie dziecko, które nie ukończyło jeszcze 7 roku życia ma prawo do 9 tygodni tego urlopu. Zasada ta dotyczy także dzieci starszych (które jednak nie ukończyły 10 roku życia) o ile tylko podjęto wobec nich decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego. W praktyce normę tę stosuje się w sytuacji gdy pracownik przyjął na wychowanie dziecko, któremu do ukończenia 7 roku życia brakuje mniej niż 9 tygodni. W takim przypadku pracownikowi temu będzie przysługiwał urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego w wymiarze 9 tygodni.
Jak dostać taki urlop
Tak jak w przypadku typowego urlopu macierzyńskiego pracownik pragnący skorzystać z urlopu na warunkach tego ostatniego musi w tym celu złożyć u swojego pracodawcy pisemny wniosek.
Powinno się w nim znaleźć:
-
imię i nazwisko pracownika,
-
imię i nazwisko oraz datę urodzenia dziecka (dzieci) przyjętego na wychowanie albo przyjętego na wychowanie jako rodzina zastępcza, na które ma być udzielony urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego,
-
wskazanie okresu, na który ma być udzielony urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego.
To jednak nie wszystko. Przepisy wykonawcze do kodeksu pracy wymagają dołączenia do wniosku jeszcze dodatkowych dokumentów. Chodzi o:
-
oświadczenie pracownika o dacie przyjęcia dziecka (dzieci) na wychowanie oraz kopię wniosku o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka (dzieci), zawierającego datę urodzenia dziecka (dzieci) z poświadczeniem sądu opiekuńczego o dacie wystąpienia do sądu (zwracamy uwagę na pewien szczegół: do uzyskania prawa do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, wystarczy samo złożenie wniosku o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka. A to oznacza, że nie jest konieczne posiadanie prawomocnego orzeczenia sądu o jego przysposobieniu.), albo kopię prawomocnego orzeczenia sądu opiekuńczego o umieszczeniu dziecka (dzieci) w rodzinie zastępczej, albo kopię umowy cywilnoprawnej zawartej pomiędzy rodziną zastępczą a starostą,
-
kopię prawomocnej decyzji o odroczeniu obowiązku szkolnego, w przypadku gdy wniosek dotyczy dziecka, wobec którego podjęto taką decyzję.
Podstawa prawna: art. 1824 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz.U. z 2018 r. poz. 917 z późn.zm.); § 22 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 8 grudnia 2015 r. w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków (Dz.U. z 2015 r. poz. 2243).
