Odpowiedź
Moim zdaniem pracownik nie może od razu po długim zwolnieniu lekarskim skorzystać z urlopu wypoczynkowego. Zaznaczam jednak, że są też opinie aprobujące takie postępowanie.
Uzasadnienie
Dla ustalenia czy pracownik ma prawo po długim zwolnieniu lekarskim pójść od razu na urlop wypoczynkowy kluczowe są dwa przepisy kodeksu pracy:
-
pierwszy to art. 229 § 4 k.p. Zgodnie z nim pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie;
-
drugi znajduje się w tym samym artykule, ale w 2 jego paragrafie. Stanowi on, że pracownik podlega okresowym badaniom lekarskim. W przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą, pracownik podlega ponadto kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.
Czytając te normy na raz musimy dojść do wniosku, że w przypadku pracownika powracającego na swoje stanowisko, którego choroba trwała dłużej niż 30 dni pracodawca w pierwszej kolejności powinien go skierować na kontrolne badania lekarskie. Dopiero pozytywna opinia lekarzy stwierdzających iż pracownik jest zdolny do pracy pozwala go do tejże pracy dopuścić. A pracownikowi dopuszczonemu do pracy wolno udzielić urlopu wypoczynkowego.
Niestety nie ma normy prawnej, która wprost stwierdzałaby iż tak powinna wyglądać procedura postępowania z chorym powracającym do firmy i ubiegającym się od razu o prawo do wykorzystania urlopu wypoczynkowego. Na tym też bazują zwolennicy tezy iż dopuszczalne jest wykorzystanie urlopu wypoczynkowego tuż po długiej chorobie. Twierdzą oni, że ponieważ nie ma przepisu, który by tego zabraniał nie ma też i zakazu by urlopu udzielić od razu po powrocie z choroby.
Sąd Najwyższy nie godzi się na urlop po chorobie
Nasze stanowisko uznające udzielenie urlopu wypoczynkowego po długim zwolnieniu za niedopuszczalne wspiera orzecznictwo sądowe. Sąd Najwyższy w wyroku z 24 lutego 2015 r. (II PK 84/14) wprost stwierdził, że niedopuszczalne jest wyrażenie zgody przez pracodawcę na urlop wypoczynkowy w okresie niezdolności do pracy. W uzasadnieniu tego orzeczenia Sąd stwierdził, że: „(…) Z przepisów prawa pracy wynika bowiem, że niezdolność do pracy z powodu choroby pozostaje w opozycji do zwolnienia urlopowego.
Przepis art. 165 k.p. niezdolność do pracy z powodu choroby uznaje za przeszkodę w rozpoczęciu urlopu wypoczynkowego, sformułowanie zawarte w art. 166 k.p. o niewykorzystaniu części urlopu w związku z niezdolnością do pracy z powodu choroby jest zaś równoznaczne ze stwierdzeniem, że okres choroby nie jest i nie może być okresem wykorzystywania urlopu wypoczynkowego. Tego rodzaju regulacja prawna jest w sposób oczywisty związana z celem urlopu, który jest jedną z instytucji zabezpieczających prawo pracownika do wypoczynku (art. 14 k.p.), gwarantowane w art. 66 Konstytucji.
Niezdolność do pracy wyłącza możliwość korzystania z urlopu zgodnie z jego przeznaczeniem, w związku z czym udzielenie urlopu w okresie niezdolności do pracy jest prawnie niedopuszczalne, także wówczas, gdy pracownik wyraził na to zgodę (por. wyroki SN: z 10 listopada 1999 r., sygn. akt I PKN 350/99, OSNAPiUS Nr 6/2001, poz. 198 oraz z 18 maja 2006 r., sygn. akt III PK 26/06, Legalis, a także uzasadnienie wyroku SN z 9 marca 2011 r., sygn. akt II PK 240/10, OSNP Nr 9-10/2012, poz. 113). Nie ma więc podstaw, aby twierdzić, że urlopu wypoczynkowego w sytuacji opisanej w art. 163 § 3 k.p. pracodawca obowiązany jest udzielić pracownikowi także w sytuacji, w której udzielenie urlopu wypoczynkowego jest prawnie nieskuteczne, a taką jest niezdolność pracownika do pracy z powodu choroby. Tym samym obowiązek pracodawcy, o którym mowa w art. 163 § 3 k.p. musi być rozumiany jako konieczność uwzględnienia wniosku pracownika co do terminu udzielenia urlopu wypoczynkowego, ale pod warunkiem że udzielenie w tym czasie urlopu wypoczynkowego jest prawnie dopuszczalne.”
Podobny tok rozumowania znaleźć można w kolejnym wyroku Sądu Najwyższego, tym razem z 26 października 2016 r. (sygn. akt III PK 9/16). Sędziowie stwierdzili w nim autorytatywnie że: „Pracodawca ma obowiązek skierować pracownika na badania kontrolne po ponad 30-dniowej chorobie, jeżeli pracownik bezpośrednio po zakończeniu zwolnienia chce skorzystać z urlopu „na żądanie”. Postulat ten wynika z założenia, że korzystanie z urlopu wypoczynkowego i niezdolność do pracy wykluczają się.”.
Choć to twierdzenie odnosi się do urlopu na żądanie jest też jak najbardziej aktualne w kontekście urlopu wypoczynkowego.
Idąc tokiem rozumowania sędziów Sądu Najwyższego uznać więc należy, że brak aktualnego zaświadczenia lekarskiego nie pozwala pracodawcy w sposób jednoznaczny stwierdzić czy pracownik wracający po długim zwolnieniu jest już zdrowy czy też jeszcze nie. W konsekwencji nie można mu udzielić urlopu wypoczynkowego bo pracodawca nie miałby żadnych gwarancji, że pracownik skorzysta z niego zgodnie z jego przeznaczeniem czyli po to by wypocząć. Brak orzeczenia lekarskiego karze bowiem przypuszczać iż urlop wypoczynkowy może się zamienić w kontynuację leczenia, a nie do tego został on pomyślany.
Podstawa prawna: art. 229 § 2 i 4 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy
(tekst jednolity: Dz U. z 2018 r. poz. 917 z późn.zm.)
