ODPOWIEDŹ
Nie ma wymogu dostarczania przez kandydata do pracy w urzędzie zaświadczenia o niekaralności z rejestru karnego. Dla celów kadrowych wystarczy stosowne oświadczenie kandydata do pracy. Pracodawca może później własnym staraniem i na własny koszt sprawdzić prawdziwość oświadczeń potencjalnych pracowników.
UZASADNIENIE
Artykuł 6 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych określa wymogi, które muszą spełniać osoby zatrudnione w jednostkach samorządowych. Ustępy 3 tej normy prawnej wyraźnie stanowią, że kandydat na urzędnika samorządowego nie może być osobą skazaną prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe. Ustęp 4 stawia ten sam wymóg osobom przyjmowanym do pracy w jednostkach samorządowych na stanowiskach kierowniczych.
Ustawa o pracownikach samorządowych nie określa niestety w jakiej formie dokumentować fakt nie posiadania przez kandydata do pracy przestępczej przeszłości. W praktyce najczęściej potencjalni pracodawcy wymagają od takich osób złożenia oświadczenia o spełnieniu tego kryterium. Przyjmuje się bowiem założenie, że na tej podstawie pracodawca może w przyszłości w dowolnej chwili sam sprawdzić w rejestrze karnym, czy zatrudniona sobą został w przeszłości prawomocnie skazana czy nie. Ponieważ nie ma norm, które zabraniałyby takiego postępowania uznać należy iż jest ono dopuszczalne.
Tym bardziej, że przepis mówi jedynie o niekaralności pracownika nie wymagając by przedkładał on stosowne dokumenty poświadczające ten fakt. Przyjmując domniemanie racjonalnego ustawodawcy należałoby uznać, że gdyby ustawodawcy zależało na przedstawieniu przez kandydata do pracy takiego zaświadczenia to nakazałby to wprost w odpowiednim przepisie.
Stąd płynie wniosek, że pracodawcy nie przysługuje uprawnienie do domagania się od kandydata by ten dostarczył mu zaświadczenie o niekaralności z rejestru karnego. Ma on jedynie prawo do żądania złożenia oświadczenia o tym fakcie- i co nie mniej istotne – może to oświadczenie w każdej chwili sprawdzić samodzielnie zwracając się do rejestru karnego z wnioskiem o prześwietlenie przeszłości pracownika.
WAŻNE: Samorządowy pracodawca jeśli chce może zwrócić się do Krajowego Rejestru Karnego z zapytaniem o niekaralność pracownika. Ponosi z tego tytułu odpowiednie opłaty.
Zresztą zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 10 ustawy z 24 maja 2000 r. o Krajowym Rejestrze Karnym prawo do uzyskania informacji o osobach, których dane osobowe zgromadzone zostały w Rejestrze, przysługuje pracodawcom, w zakresie niezbędnym dla zatrudnienia pracownika, co do którego z przepisów ustawy wynika wymóg niekaralności, korzystania z pełni praw publicznych, a także ustalenia uprawnienia do zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej.
W praktyce więc samorządowy pracodawca, który chce zweryfikować oświadczenie pracownika o niekaralności powinien to zrobić sam i dodatkowo na swój koszt. Takie stanowisko zajął Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie, który w wyroku z 18 listopada 2008 r. (I OSK 1715/07), stwierdził, że: „Wniosek o informację z Krajowego Rejestru Karnego dotyczący pracowników samorządowych, w sytuacji gdy obowiązuje w stosunku do nich ustawowy wymóg niekaralności (...), jest wnioskiem opartym na art. 6 ust. 1 pkt 10 ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym i jako taki nie korzysta ze zwolnienia z opłaty określonej w art. 24 ust. 1 tej ustawy.”.
Adam Sosnowski
Prawnik
Podstawa prawna: art. 6 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (tekst jednolity: Dz.U. z 2016 r. poz. 902 z późn.zm.); art. 6 ust. 1 pkt 10 ustawy z 24 maja 2000 r. o Krajowym Rejestrze Karnym (tekst jednolity: Dz.U. z 2017 r. poz. 678 z późn.zm.).
