Komornik zajmie odprawę emerytalną

 

Zapraszamy również do przeczytania innego artykułu: Zajęcia wynagrodzenia w przypadku umowy o pracę i umowy zlecenia

ODPOWIEDŹ

Tak, odprawa emerytalna podlega egzekucji komorniczej, bo traktuje się ją jako element wynagrodzenia za pracę.

UZASADNIENIE

Zgodnie z art. 921 Kodeksu pracy pracownik spełniający warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury (a tak jest w opisywanym przypadku), którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, ma prawo do odprawy pieniężnej.

Może ona zostać wypłacona jeśli istnieje związek między rozwiązaniem stosunku pracy a przejściem na emeryturę lub rentę. Interpretuje się to w ten sposób, że samo nabycie prawa do emerytury lub renty (np. osiągnięcie wieku uprawniającego do przejścia na emeryturę) nie oznacza jeszcze konieczności wypłaty odprawy emerytalnej lub rentowej.

Pracodawca musi ją uiścić dopiero wtedy, gdy pracownik rozwiąże z nim umowę o pracę a następnie skorzysta z uprawnień emeryta lub rencisty. Nic nie stoi na przeszkodzie, żeby po otrzymaniu odprawy emerytalnej albo rentowej osoba taka zatrudniła się ponownie – nawet u tego samego co poprzednio pracodawcy. I to nawet dzień po tym jak się u niego zwolni.

Jeśli chodzi o egzekucję komorniczą z takiej odprawy to kluczowe znaczenie ma ustalenie jaki jest charakter tego świadczenia. Odpowiedź na to pytanie znajdziemy w wyroku Sądu Najwyższego z 17 lutego 2004 r. (sygn. akt I PK 217/03), w którym stwierdzono, że: „(...) Odprawa emerytalna (art. 921 k.p.) oraz nagroda jubileuszowa (art. 773 § 3 pkt 3 k.p.) podlegają ochronie przed potrąceniami (art. 87 k.p.) jak wynagrodzenie za pracę.”

WAŻNE: Odprawa emerytalna podlega ochronie przed potrąceniami tak samo jak wynagrodzenie za pracę. Może więc być zajęta przez komornika według procedury właściwej dla pensji.

Zdaniem Sądu w pojęciu „wynagrodzenie za pracę” może się mieścić nie tylko wynagrodzenie za pracę w ścisłym znaczeniu, ale również inne świadczenia związane z pracą o ile tylko mają one charakter zbliżony do wynagrodzenia za pracę. Chodzi więc o takie składniki szeroko pojmowanego wynagrodzenia, które nie są w ścisłym znaczeniu wynagrodzeniem za pracę (czyli pensją), jednak są traktowane przez ustawodawcę na porównywalnych zasadach.

Do tej kategorii zalicza się odprawa rentowa lub emerytalna a także nagroda jubileuszowa.

Solidnie już utrwalone orzecznictwo Sądu Najwyższego i sądów powszechnych przyjmuje szerokie stosowanie art. 87 § 1 k.p., a w związku z tym także szeroką ochronę wynagrodzenia pracownika i innych świadczeń płacowych o podobnych do wynagrodzenia funkcjach i charakterze przed potrąceniami dokonywanymi przez pracodawcę.

Zgodnie z art. 300 k.p., w sprawach nieuregulowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy.

W prawie pracy nie ma przepisu, który wprost zakazywałby dokonywania potrąceń z odprawy emerytalnej lub nagrody jubileuszowej przysługujących pracownikowi.

Powstaje więc pytanie, czy skoro sprawa ta jest nieuregulowana przepisami prawa pracy, to można to interpretować jako dopuszczalność dokonywania potrąceń z tych wierzytelności na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego (przy założeniu ich niesprzeczności z zasadami prawa pracy).

Oznaczałoby to brak takiej ochrony odprawy emerytalnej jaka służy pensji. Przeciwko tej możliwości przemawia jednakże przepis art. 87 § 1 k.p. Wprowadzona on ochronę wynagrodzenia za pracę, dopuszczając potrącenie z wynagrodzenia za pracę tylko sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych, zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi i kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 k.p. Ponadto bez zgody pracownika (art. 91 k.p.) mogą być odliczane kwoty określone w art. 87 § 7 k.p.

Dopuszczalność stosowania art. 87 § 1 k.p. w drodze analogii do odprawy emerytalnej i nagrody jubileuszowej uzasadniona jest podobieństwem funkcji i charakteru obu świadczeń w zestawieniu z wynagrodzeniem za pracę w ujęciu ścisłym.

WAŻNE: Wynagrodzenie za pracę, z jednej strony, oraz odprawa emerytalna i nagroda jubileuszowa, z drugiej, mają charakter pieniężny i są świadczeniami ze stosunku pracy. Wynagrodzenie za pracę zapewnia pracownikowi środki na utrzymanie i zaspokajanie innych potrzeb.

Powyższe twierdzenie pozwala uznać, że funkcje odprawy i nagrody są analogiczne, co jest widoczne zwłaszcza w przypadku pracownika, który w związku z ustaniem stosunku pracy przechodzi na emeryturę - nie będzie on kontynuował zatrudnienia, a świadczenia emerytalne są na ogół niższe od wynagrodzenia za pracę. Należy także zauważyć tez jeszcze jeden związek odprawy emerytalnej z właściwym wynagrodzeniem za pracę – otóż odprawę oblicza się w odniesieniu do jego wysokości, a jej wymiar jest uzależniony od stażu pracy.

Mając to wszystko na uwadze uznać należy, że odprawa emerytalna (oraz rentowa) podlega zajęciu komorniczemu, ale ze wszystkimi ograniczeniami właściwymi dla egzekucji przeprowadzanej z wynagrodzenia pracowniczego.

Właściwy jest więc dla niej nie tylko limit górnej granicy potrąceń, ale także stosuje się w jej przypadku kwotę wolną od potrąceń przy egzekucji należności niealimentacyjnych. W konsekwencji jeśli potrącenie z takiej odprawy jest dokonywane na podstawie tytułu wykonawczego zgoda pracownika na takie działanie nie jest wymagana.

Adam Sosnowski

Prawnik

Podstawa prawna: art. 87 § 1, art. 921 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz.U. z 2018 r. poz. 917 z późn.zm.).