Ergonomia stanowiska pracy przy komputerze

Odpowiedź

Zgodnie z zasadą ogólną ujęta w art. 207 Kodeksu pracy pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy. 
Wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii dla stanowisk pracy wyposażonych w monitory ekranowe zostały określone w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe zgodnie z art. 23715 k.p. 

Uzasadnienie

Mając na uwadze zasadę ogólną stanowiącą o odpowiedzialności pracodawcy za stan bezpieczeństwa i higieny pracy zatrudnionych pracowników, ustawodawca zobowiązał pracodawcę do organizacji stanowiska pracy z monitorami ekranowymi w taki sposób, aby spełniały one minimalne wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii, określone w załączniku do tego rozporządzenia. 
Ustawodawca w rozporządzeniu tym zdefiniował:

• monitor ekranowy jako urządzenie do wyświetlania informacji w trybie alfanumerycznym lub graficznym, niezależnie od metody uzyskiwania obrazu,
• stanowisko pracy wyposażone w monitor ekranowe jako przestrzeń pracy, wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, obejmującym:
  - wyposażenie podstawowe, w tym monitor ekranowy, klawiaturę lub inne urządzenia wejściowe, jednostkę centralną lub stację dyskietek,
  - wyposażenie dodatkowe, w tym drukarkę, skaner, mysz, trackball,
  - wyposażenie pomocnicze, w tym stół, krzesło, uchwyt na dokument, podnóżek,
• system komputerowy jako urządzenia wchodzące w skład wyposażenia podstawowego i dodatkowego stanowiska pracy wraz z oprogramowaniem,
• pracownik pracującym na stanowisku wyposażonym w monitor ekranowy jako każdą osobę zatrudnioną przez pracodawcę, w tym praktykanta i stażystę, użytkującą w czasie pracy monitor ekranowy co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy.

 

Należy pamiętać, że meble należy dostosować bezpośrednio do konkretnego pracownika, tak aby możliwe było przyjęcie wygodnej, nieobciążającej pozycji ciała, umożliwiające częste jej zmiany.
Wytyczne i konkretne wymiary wyposażenia stanowisk obejmują osoby, które stanowią większość statystyczną populacji. Niemniej stanowisko powinno być dostosowane do warunków fizycznych danego pracownika.
Pierwszym elementem wyposażenia stanowiska komputerowego jest biuro, które powinno spełniać następujące kryteria:

• wymiary blatu – co najmniej 100 x 80 cm,
• regulacja wysokości umożliwiająca wykonywanie pracy zarówno w pozycji siedzącej jak i stojącej – w zakresie około od 55 do 120 cm, 
• jasny kolor,
• zaokrąglone brzegi. 

Następnym elementem jest krzesło biurowe, które powinno być wyposażone w:

• regulację wysokości siedziska – zwykle w zakresie od 40 do 50 cm,
• wyprofilowane oparcie odpowiednio do lordozy lędźwiowej, 
• regulację wysokości oparcia o co najmniej 5–7 cm i kąta pochylenia oparcia w zakresie od 90 do 110 stopni od płyty siedziska,
• podłokietniki umożliwiające przysunięcie się do biurka, sięgające mniej więcej od oparcia do połowy siedziska,
• regulację wysokości podłokietników i odległości między nimi.

Podnóżki są również ważnym elementem stanowiska komputerowego. Powinny mieć powierzchnię oparcia o wymiarach co najmniej 45 x 35 cm oraz kąt regulacji w zakresie 5–15 st. Należy z nich korzystać w przypadku, gdy nie możliwe jest regulowanie wysokości biurka lub zakres tej regulacji jest niewystarczający.
Kolejną częścią składową opisywanego stanowiska jest monitor. Bardzo ważne jest jego ustawienie do pracy jak i parametry techniczne. Rozdzielczość ekranu monitora powinna być taka, by zapewnić ostry obraz. Najważniejszymi cechami monitora są kontrast, jasność, nie odbijająca światła obudowa oraz zużycie energii. Na monitor należy patrzeć z odległości około 60 – 70 cm. Optymalna odległość oczu od monitora może być określana na podstawie:

• wielkości znaków na ekranie – powinna być od nich ok. 150 razy większa (jeśli np. znaki mają 4 mm, odległość od ekranu powinna wynosić 60 cm),
• wielkości monitora – powinna wynosić co najmniej 1,5 długości przekątnej monitora.

Dodatkowymi elementami są: ergonomicznie przystosowana do pisania klawiatura, myszka dobrana do wielkości dłoni danego pracownika, podkładka pod myszkę zapewniająca odpowiednie ułożenie ręki i nadgarstka.
Podkreślić trzeba, że opisany sprzęt być odpowiednio ustawiony względem pracownika, dostosowany do jego wymiarów i zadań wykonywanych na stanowisku pracy. 
Zatem, organizując stanowisko komputerowe należy kierować się zasadami, tj. dostosowanie  wysokości krzesła i wysokości biurka – taka aby klawiatura znajdowała się na wysokości łokci (przy ramionach swobodnie opuszczonych do dołu). W przypadku braku regulacji wysokości biurka niezbędny jest podnóżek. Krzesło powinno umożliwić przyjęcie kąta w kolanach i kąta w biodrach – około 90 st. – 110 st., natomiast oparcie fotela należy tak ustawić, aby dotykało łopatek i przylegało do lędźwiowego odcinka kręgosłupa. Klawiatura powinna umożliwić oparcie nadgarstków na żelowych podkładkach, a przedramion na biurku lub podłokietnikach.
Monitor należy ustawić na wprost pracownika, tak by jego górna krawędź znajdowała się poniżej trochę poniżej poziomu oczu, a kąt między płaszczyzną monitora a linią patrzenia na środek monitora powinien wynosić około 90 st., w odległości ok. 60 cm od oczu. Ustawienie monitora   musi zapewniać dobre warunki pracy wzrokowej bez odbić i nadmiernych kontrastów tj. bokiem do okna.  Stanowisko komputerowe należy zorganizować w pomieszczeniu, w którym jest dostęp do światła naturalnego, z możliwością regulacji oraz odpowiednia przestrzeń zapewniająca dojście do tego stanowiska i przyjmowanie wygodnej pozycji nóg 

Zatem, dążeniem osoby organizującej komputerowe stanowisko pracy i stworzenie odpowiednich warunków do wykonywania określonych zadań, będzie dostosowanie  miejsca pracy w jak największym zakresie do rodzaju wykonywanej pracy przez pracownika, jak i jego potrzeb oraz ograniczeń.
Zatem, ergonomicznym stanowiskiem pracy wyposażonym w monitor ekranowy, będzie  stanowisko, które będzie uwzględniało wszystkie ww. elementy.

 

Podstawa prawna: art. 207,  23715 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz.U. z 2020 r. poz. 1320 z późn.zm.); rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. z 1998 r. Nr 148, poz. 973).