Przestój albo obniżony wymiar czasu pracy, zastosowane przez pracodawcę z powodu działań antykoronawirusowych, wpływają na wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy. W jaki sposób? Zmniejszając ich wysokość.
Za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował (art. 172 zd. 1 Kodeksu pracy, dalej: k.p.). Ta reguła ściśle łączy się z zasadą odpłatności urlopu (art. 152 k.p.) i wyznacza pewne ogólne standardy dotyczące wynagrodzenia za czas przerwy urlopowej, które gwarantować mają niepogorszenie sytuacji majątkowej pracownika korzystającego z urlopu (por. wyrok NSA z 29 września 2017 r., sygn. akt I OSK 500/17). Nie oznacza to jednak, że wynagrodzenie urlopowe jest tożsame z wynagrodzeniem za pracę. Jest świadczeniem gwarancyjnym, które zastępuje wynagrodzenie za pracę (por. uzasadnienie wyroku SN z 13 listopada 2018 r., sygn. akt II PK 214/17). Sposób jego obliczania określa art. 172 zd. 2 k.p. i rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (dalej: rozporządzenie urlopowe). Natomiast w przypadku nauczycieli zatrudnionych w publicznych placówkach oświatowych – art. 67 Karty Nauczyciela i rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli (dalej: rozporządzenie urlopowe nauczycieli). Nauczyciele z placówek niepublicznych podlegają przepisom powszechnym (por. art. 10a ust. 1 i art. 91b ust. 1 Karty Nauczyciela).
Klasyfikacja składników
Wynagrodzenie urlopowe ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia i innych świadczeń ze stosunku pracy, ale trzeba pamiętać o liście wyłączeń – tabela 1. W żadnym razie nie bierze się pod uwagę wynagrodzenia z umów cywilnoprawnych łączących pracodawcę i pracownika (por. wyrok Sądu Najwyższego z 4 marca 2008 r., sygn. akt II PK 183/07). Pomija się również wynagrodzenie, jakie pracownik uzyskiwał podczas poprzedniego zatrudnienia, nawet jeśli był zatrudniony u tego samego pracodawcy. Jeśli pracownik pozostaje w dwóch stosunkach pracy z jednym podmiotem, uprawnienia urlopowe i wynagrodzenia za wypoczynek ustalamy odrębnie dla każdego zatrudnienia. Te reguły dotyczą także nauczycieli.
SKŁADNIKI WŁĄCZANE | |
Nauczyciele objęci Kartą Nauczyciela* | Pozostali pracownicy** |
Wynagrodzenie zasadnicze | Wynagrodzenie zasadnicze określone stałą stawką miesięczną, stawką godzinową, prowizyjnie, akordowo itp. |
Dodatki: za wysługę lat, motywacyjny, funkcyjny oraz za warunki pracy | Dodatki o charakterze stałym, a także wypłacane periodycznie (nawet w okresach zróżnicowanych co do długości), np. stażowy (za wieloletnią pracę), funkcyjny, specjalny, zagraniczny (por. uchwała RIO w Opolu z 17 października 2017 r., znak: 22/14/2017, wyroki SN z 3 grudnia 2014 r., sygn. akt II PK 285/13, OSNAPiUS 2016/6/69 oraz z 22 września 2000 r., sygn. akt I PKN 33/00, OSNAPiUS 2002/8/182) |
Wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw | Składniki o charakterze roszczeniowym. np. premie regulaminowe, prowizje, premie uznaniowe wypłacane systematycznie przez dłuższy okres za zwykłe wykonywanie obowiązków pracowniczych – w oderwaniu od przesłanek nagrody (por. wyrok SN z 5 grudnia 2016 r., sygn. akt III PK 30/16, OSNAPiUS 2018/2/15) |
Dodatkowe wynagrodzenie za pracę w porze nocnej | Dodatek za pracę w porze nocnej |
Odrębne wynagrodzenie za zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze wykonywane w dniu wolnym od pracy | Wynagrodzenie za dyżur i za pracę w godzinach nadliczbowych |
Wynagrodzenie za pracę w święto | |
Jednorazowy dodatek uzupełniający | |
SKŁADNIKI WYŁĄCZANE | |
Wynagrodzenie za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez nauczyciela przestoju | Nieperiodyczne i jednorazowe wypłaty za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie, np. jednorazowe nagrody, premie nieperiodyczne i premie uznaniowe o charakterze nieroszczeniowym (por. wyroki SN z 21 stycznia 2015 r., sygn. akt II PK 56/14 i z 20 lipca 2000 r., sygn. akt I PKN 17/00, OSNAPiUS 2002/3/77) |
Wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego i innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy | Wynagrodzenie za czas gotowości do pracy oraz za czas nie zawinionego przez pracownika przestoju |
Wynagrodzenie chorobowe | Wynagrodzenie chorobowe |
Nagrody jubileuszowe | |
Wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy oraz za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy, np. za urlop szkoleniowy, za dni opieki nad dzieckiem, za tzw. urlop okolicznościowy | |
Dodatkowe wynagrodzenie radcy prawnego z tytułu zastępstwa sądowego | |
Kwoty wyrównania do wynagrodzenia za pracę do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę | |
Nagroda z zakładowego funduszu nagród, dodatkowe wynagrodzenie roczne, należności przysługujące z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej | |
Ekwiwalent za urlop wypoczynkowy | |
Odprawy emerytalne lub rentowe albo inne odprawy pieniężne (np. ze zwolnień grupowych) | |
Wynagrodzenie i odszkodowanie przysługujące w razie rozwiązania stosunku pracy |
*§ 1 rozporządzenia urlopowego nauczycieli
**§ 6 rozporządzenia urlopowego
Podstawa wynagrodzenia urlopowego
Przy ustalaniu podstawy wynagrodzenia urlopowego pracowników mają znaczenie trzy rodzaje składników płacowych: w stałej stawce miesięcznej, zmienne za okresy nie dłuższe niż miesiąc oraz za okresy dłuższe niż miesiąc. W przypadku nauczycieli – tylko te wymienione w § 1 rozporządzenia urlopowego nauczycieli. W obu przypadkach każdy ze składników ustala się/uwzględnia się w inny sposób albo się go pomija – tabela 2.
Pracownicy | |||
Lp. | Rodzaj składnika | Sposób uwzględnienia składnika | Przykład składnika |
1. | Określone stawką miesięczną w stałej wysokości (kwotą stałą lub wartością procentową od kwoty stałej) (§ 7 rozporządzenia urlopowego) | W wysokości należnej pracownikowi w miesiącu wykorzystywania urlopu, bez żadnych przeliczeń | Wynagrodzenie zasadnicze na stałym poziomie, dodatki o stałej wysokości typu: funkcyjny, stażowy, motywacyjny, frekwencyjny, stała miesięczna premia regulaminowa |
2. | Zmienne za okresy nie dłuższe niż miesiąc (§ 8 rozporządzenia urlopowego) |
W łącznej kwocie wypłaconej w ciągu 3 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu wypoczynkowego, a przy znacznych wahaniach wysokości – maksymalnie z 12 miesięcy | Stawki godzinowe, dzienne, tygodniowe, akordowe, prowizyjne lub zadaniowe, wynagrodzenie normalne i dodatki za nadgodziny, dodatki nocne oraz składniki określone widełkami, np. od 10% do 50% pensji podstawowej |
3. | Za okresy dłuższe niż miesiąc, określone stawką stałą lub | Nie włącza się do wynagrodzenia urlopowego, lecz wypłaca w normalnych | Premie kwartalne, roczne, dodatkowe wynagrodzenie roczne |
zmienną (§ 12 rozporządzenia urlopowego) |
terminach płatności, przy czym okres urlopu traktuje się jak okres pracy | (tzw. trzynastka) | |
Nauczyciele objęci Kartą Nauczyciela | |||
Lp. | Grupa składników | Sposób ustalania/uwzględnienia składnika | Kategorie składników |
1. | Określone w stawkach miesięcznych w stałej wysokości oraz procentowo od stawek stałych (§ 2 rozporządzenia urlopowego nauczycieli) | – W wysokości należnej w miesiącu wykorzystywania urlopu – Jeśli okres wykonywania zadań lub zajęć uprawniających do dodatku funkcyjnego jest krótszy niż okres roku szkolnego, wysokość dodatku oblicza się, mnożąc otrzymywaną stawkę z tego tytułu przez liczbę miesięcy, w których nauczyciel wykonywał zadania lub zajęcia, a uzyskany wynik – dzieląc przez liczbę miesięcy roku szkolnego poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu – Jednorazowy dodatek uzupełniający uwzględnia się w wysokości 1/12 kwoty tego dodatku wypłaconego pracownikowi za poprzedni rok kalendarzowy |
Wynagrodzenie zasadnicze; dodatki: stażowy, za warunki pracy, motywacyjny, funkcyjny; jednorazowy dodatek uzupełniający |
2. | Określone w § 1 ust. 1 pkt 4-6 rozporządzenia urlopowego nauczycieli (§ 3 rozporządzenia urlopowego nauczycieli) |
Suma otrzymanego wynagrodzenia w poszczególnych miesiącach roku szkolnego podzielona przez liczbę miesięcy roku szkolnego poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu | Dodatkowe wynagrodzenie za pracę w porze nocnej, odrębne wynagrodzenie za zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze wykonywane w dniu wolnym od pracy, wynagrodzenie za pracę w święto |
3. | Wynagrodzenie za pracę powyżej pensum lub w zastępstwie nieobecnego nauczyciela (art. 35 Karty Nauczyciela i § 4 rozporządzenia urlopowego nauczycieli) |
Iloczyn przeciętnej miesięcznej liczby godzin z okresu miesięcy danego roku szkolnego poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu, a jeżeli okres zatrudnienia jest krótszy od roku szkolnego – z tego okresu, oraz godzinowej stawki wynagrodzenia przysługującej w miesiącu wykorzystywania urlopu | Wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw |
Przykład 1
Pracownik, zatrudniony na cały etat, jest wynagradzany stawką 20 zł za 1 godz. pracy. Przysługuje mu także miesięczna premia regulaminowa w stałej wysokości 300 zł oraz uznaniowa premia kwartalna.
Za maj pracodawca wypłacił mu 1000 zł wynagrodzenia przestojowego (50 godz. przestoju wprowadzonego z uwagi na zagrożenie COVID-19), 2200 zł wynagrodzenia zasadniczego (110 godz. x 20 zł) oraz 216 zł premii regulaminowej.
W czerwcu pracownik był w przestoju 80 godz., za które otrzymał 1600 zł wynagrodzenia przestojowego, a ponadto uzyskał za ten miesiąc 1160 zł wynagro...
Aby uzyskać dostęp do całości, kup prenumeratę