Zasady ustalania wynagrodzenia urlopowego

Za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował (art. 172 zd. 1 Kodeksu pracy, dalej: k.p.). Ta reguła ściśle łączy się z zasadą odpłatności urlopu (art. 152 k.p.) i wyznacza pewne ogólne standardy dotyczące wynagrodzenia za czas przerwy urlopowej, które gwarantować mają niepogorszenie sytuacji majątkowej pracownika korzystającego z urlopu (por. wyrok NSA z 29 września 2017 r., sygn. akt I OSK 500/17). Nie oznacza to jednak, że wynagrodzenie urlopowe jest tożsame z wynagrodzeniem za pracę. Jest świadczeniem gwarancyjnym, które zastępuje wynagrodzenie za pracę (por. uzasadnienie wyroku SN z 13 listopada 2018 r., sygn. akt II PK 214/17). Sposób jego obliczania określa art. 172 zd. 2 k.p. i rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (dalej: rozporządzenie urlopowe). Natomiast w przypadku nauczycieli zatrudnionych w publicznych placówkach oświatowych – art. 67 Karty Nauczyciela i rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli (dalej: rozporządzenie urlopowe nauczycieli). Nauczyciele z placówek niepublicznych podlegają przepisom powszechnym (por. art. 10a ust. 1 i art. 91b ust. 1 Karty Nauczyciela). 

Klasyfikacja składników

Wynagrodzenie urlopowe ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia i innych świadczeń ze stosunku pracy, ale trzeba pamiętać o liście wyłączeń – tabela 1. W żadnym razie nie bierze się pod uwagę wynagrodzenia z umów cywilnoprawnych łączących pracodawcę i pracownika (por. wyrok Sądu Najwyższego z 4 marca 2008 r., sygn. akt II PK 183/07). Pomija się również wynagrodzenie, jakie pracownik uzyskiwał podczas poprzedniego zatrudnienia, nawet jeśli był zatrudniony u tego samego pracodawcy. Jeśli pracownik pozostaje w dwóch stosunkach pracy z jednym podmiotem, uprawnienia urlopowe i wynagrodzenia za wypoczynek ustalamy odrębnie dla każdego zatrudnienia. Te reguły dotyczą także nauczycieli. 
 

Tabela 1. Składniki uwzględniane i nieuwzględniane w wynagrodzeniu urlopowym

SKŁADNIKI WŁĄCZANE
Nauczyciele objęci Kartą Nauczyciela*	Pozostali pracownicy**
Wynagrodzenie zasadnicze	Wynagrodzenie zasadnicze określone stałą stawką miesięczną, stawką godzinową, prowizyjnie, akordowo itp.
Dodatki: za wysługę lat, motywacyjny, funkcyjny oraz za warunki pracy	Dodatki o charakterze stałym, a także wypłacane periodycznie (nawet w okresach zróżnicowanych co do długości), np. stażowy (za wieloletnią pracę), funkcyjny, specjalny, zagraniczny (por. uchwała RIO w Opolu z 17 października 2017 r., znak: 22/14/2017, wyroki SN z 3 grudnia 2014 r., sygn. akt II PK 285/13, OSNAPiUS 2016/6/69 oraz z 22 września 2000 r., sygn. akt I PKN 33/00, OSNAPiUS 2002/8/182)
Wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw	Składniki o charakterze roszczeniowym. np. premie regulaminowe, prowizje, premie uznaniowe wypłacane systematycznie przez dłuższy okres za zwykłe wykonywanie obowiązków pracowniczych – w oderwaniu od przesłanek nagrody (por. wyrok SN z 5 grudnia 2016 r., sygn. akt III PK 30/16, OSNAPiUS 2018/2/15)
Dodatkowe wynagrodzenie za pracę w porze nocnej	Dodatek za pracę w porze nocnej
Odrębne wynagrodzenie za zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze wykonywane w dniu wolnym od pracy	Wynagrodzenie za dyżur i za pracę w godzinach nadliczbowych
Wynagrodzenie za pracę w święto
Jednorazowy dodatek uzupełniający
SKŁADNIKI WYŁĄCZANE
Wynagrodzenie za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez nauczyciela przestoju	Nieperiodyczne i jednorazowe wypłaty za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie, np. jednorazowe nagrody, premie nieperiodyczne i premie uznaniowe o charakterze nieroszczeniowym (por. wyroki SN z 21 stycznia 2015 r., sygn. akt II PK 56/14 i z 20 lipca 2000 r., sygn. akt I PKN 17/00, OSNAPiUS 2002/3/77)
Wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego i innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy	Wynagrodzenie za czas gotowości do pracy oraz za czas nie zawinionego przez pracownika przestoju
Wynagrodzenie chorobowe	Wynagrodzenie chorobowe
	Nagrody jubileuszowe
	Wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy oraz za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy, np. za urlop szkoleniowy, za dni opieki nad dzieckiem, za tzw. urlop okolicznościowy
	Dodatkowe wynagrodzenie radcy prawnego z tytułu zastępstwa sądowego
	Kwoty wyrównania do wynagrodzenia za pracę do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę
	Nagroda z zakładowego funduszu nagród, dodatkowe wynagrodzenie roczne, należności przysługujące z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej
	Ekwiwalent za urlop wypoczynkowy
	Odprawy emerytalne lub rentowe albo inne odprawy pieniężne (np. ze zwolnień grupowych)
	Wynagrodzenie i odszkodowanie przysługujące w razie rozwiązania stosunku pracy

  *§ 1 rozporządzenia urlopowego nauczycieli 
**§ 6 rozporządzenia urlopowego

Podstawa wynagrodzenia urlopowego 

Przy ustalaniu podstawy wynagrodzenia urlopowego pracowników mają znaczenie trzy rodzaje składników płacowych: w stałej stawce miesięcznej, zmienne za okresy nie dłuższe niż miesiąc oraz za okresy dłuższe niż miesiąc. W przypadku nauczycieli – tylko te wymienione w § 1 rozporządzenia urlopowego nauczycieli. W obu przypadkach każdy ze składników ustala się/uwzględnia się w inny sposób albo się go pomija – tabela 2.
 

Tabela 2. Sposoby uwzględniania składników w podstawie wynagrodzenia urlopowego

Pracownicy
Lp.	Rodzaj składnika	Sposób uwzględnienia składnika	Przykład składnika
1.	Określone stawką miesięczną w stałej wysokości (kwotą stałą lub wartością procentową od kwoty stałej) (§ 7 rozporządzenia urlopowego)	W wysokości należnej pracownikowi w miesiącu wykorzystywania urlopu, bez żadnych przeliczeń	Wynagrodzenie zasadnicze na stałym poziomie, dodatki o stałej wysokości typu: funkcyjny, stażowy, motywacyjny, frekwencyjny, stała miesięczna premia regulaminowa
2.	Zmienne za okresy nie dłuższe niż miesiąc (§ 8 rozporządzenia urlopowego)	W łącznej kwocie wypłaconej w ciągu 3 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu wypoczynkowego, a przy znacznych wahaniach wysokości – maksymalnie z 12 miesięcy	Stawki godzinowe, dzienne, tygodniowe, akordowe, prowizyjne lub zadaniowe, wynagrodzenie normalne i dodatki za nadgodziny, dodatki nocne oraz składniki określone widełkami, np. od 10% do 50% pensji podstawowej
3.	Za okresy dłuższe niż miesiąc, określone stawką stałą lub	Nie włącza się do wynagrodzenia urlopowego, lecz wypłaca w normalnych	Premie kwartalne, roczne, dodatkowe wynagrodzenie roczne
	zmienną  (§ 12 rozporządzenia urlopowego)	terminach płatności, przy czym okres urlopu traktuje się jak okres pracy	(tzw. trzynastka)
Nauczyciele objęci Kartą Nauczyciela
Lp.	Grupa składników	Sposób ustalania/uwzględnienia składnika	Kategorie składników
1.	Określone w stawkach miesięcznych w stałej wysokości oraz procentowo od stawek stałych (§ 2 rozporządzenia urlopowego nauczycieli)	– W wysokości należnej w miesiącu wykorzystywania urlopu – Jeśli okres wykonywania zadań lub zajęć  uprawniających do dodatku funkcyjnego jest krótszy niż okres roku szkolnego, wysokość dodatku oblicza się, mnożąc otrzymywaną stawkę z tego tytułu przez liczbę miesięcy, w których nauczyciel wykonywał zadania lub zajęcia, a uzyskany wynik – dzieląc przez liczbę miesięcy roku szkolnego poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu  – Jednorazowy dodatek uzupełniający uwzględnia się w wysokości 1/12 kwoty tego dodatku  wypłaconego  pracownikowi za poprzedni rok kalendarzowy	Wynagrodzenie zasadnicze; dodatki: stażowy, za warunki pracy, motywacyjny, funkcyjny; jednorazowy dodatek uzupełniający
2.	Określone w § 1 ust. 1 pkt 4-6 rozporządzenia urlopowego nauczycieli  (§ 3 rozporządzenia urlopowego nauczycieli)	Suma otrzymanego wynagrodzenia w poszczególnych miesiącach roku szkolnego podzielona przez liczbę miesięcy roku szkolnego poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu	Dodatkowe wynagrodzenie za pracę w porze nocnej, odrębne  wynagrodzenie za zajęcia dydaktyczne, wychowawcze  i opiekuńcze wykonywane w dniu wolnym od pracy, wynagrodzenie za pracę w święto
3.	Wynagrodzenie za pracę powyżej pensum lub w zastępstwie nieobecnego nauczyciela  (art. 35 Karty Nauczyciela i § 4 rozporządzenia urlopowego nauczycieli)	Iloczyn przeciętnej miesięcznej liczby godzin z okresu miesięcy danego roku szkolnego poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu, a jeżeli okres zatrudnienia jest krótszy od roku szkolnego – z tego okresu, oraz godzinowej stawki wynagrodzenia przysługującej w miesiącu wykorzystywania urlopu	Wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw

Przykład 1
Pracownik, zatrudniony na cały etat, jest wynagradzany stawką 20 zł za 1 godz. pracy. Przysługuje mu także miesięczna premia regulaminowa w stałej wysokości 300 zł oraz uznaniowa premia kwartalna. 
Za maj pracodawca wypłacił mu 1000 zł wynagrodzenia przestojowego (50 godz. przestoju wprowadzonego z uwagi na zagrożenie COVID-19), 2200 zł wynagrodzenia zasadniczego (110 godz. x 20 zł) oraz 216 zł premii regulaminowej. 
W czerwcu pracownik był w przestoju 80 godz., za które otrzymał 1600 zł wynagrodzenia przestojowego, a ponadto uzyskał za ten miesiąc 1160 zł wynagro...