Minimalne wynagrodzenie w 2021 roku i jego konsekwencje

W nowym roku podniesienie minimum ustawowego będzie mniej odczuwalne dla pracowników niż w 2020 r. Tym razem nie zmienią się bowiem parametry podatkowe i składkowe, które należy zastosować do ustalenia kwot netto minimalnego wynagrodzenia za pracę. Na rękę pracownik pełnoetatowy otrzyma 141,05 zł więcej niż w 2020 r. 

Więcej dla niepełnoetatowców

Rokrocznie ogłaszana jest tylko wartość minimalnego wynagrodzenia za pracę dla pracowników pełnoetatowych. Wynika to stąd, że dla zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się ją proporcjonalnie do liczby godzin do przepracowania w danym miesiącu. Liczba godzin pracy jest taka sama w niektórych miesiącach, lecz w wielu – inna, co jest efektem sposobu obliczania wymiaru czasu pracy. To pociąga za sobą konieczność obliczania minimum ustawowego dla każdego z tych miesięcy, biorąc za podstawę minimum ustawowe przy całym etacie – patrz Tabela 1.
 

Tabela 1. Minimalne płaca minimalna przy wybranych częściach etatu w 2021 r.

 

Minimum dla niepełnosprawnych 

Osoby niepełnosprawne mają pracować nie więcej niż 8 godz. dziennie i 40 godz. tygodniowo na pełnym etacie, a na jego część – proporcjonalnie do niepełnego wymiaru. Zatem obowiązują je takie same stawki wynagrodzenia minimalnego, jak w przypadku pełnosprawnych osób pozostających w stosunkach pracy. 
Ogólne stawki minimum ustawowego dotyczą również pracowników z orzeczoną niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym i znacznym, mimo obniżonych norm czasu pracy. Na całym etacie liczba ich godzin pracy nie może wprawdzie przekraczać 7 dziennie i 35 tygodniowo, a przy zatrudnieniu w niepełnym wymiarze – jest proporcjonalnie mniejsza. Ich wdrożenie jest jednak równoznaczne z zakazem obniżania wynagrodzenia określonego miesięczną kwotą stałą, a także z nakazem podniesienia stawek godzinowych w stosunku, w jakim pozostaje dotychczasowy wymiar czasu pracy do obniżonych norm. 

Różne kwoty netto 

Do obliczenia wynagrodzenia minimalnego netto w 2021 r. przyjmuje się:

• 17% podatku dochodowego od osób fizycznych – pierwszy próg skali podatkowej, 
• 250 zł miesięcznie podstawowych kosztów uzyskania przychodu (KUP), jeśli podatnik uzyskuje przychody z tytułu jednego stosunku służbowego, stosunku pracy, spółdzielczego stosunku pracy oraz pracy nakładczej,
• 300 zł miesięcznie podwyższonych KUP, gdy miejsce stałego lub czasowego zamieszkania podatnika jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, a podatnik nie uzyskuje dodatku za rozłąkę, 
• 525,12 zł kwoty zmniejszającej podatek, a w konsekwencji 43,76 zł (1/12 x 525,12 zł) odliczenia od zaliczki na podatek dochodowy, jeżeli pracownik złoży PIT–2 (oświadczenie w celu zmniejszania zaliczki na podatek dochodowy o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, określonej w pierwszym przedziale obowiązującej skali podatkowej),
• 9,76% składki na ubezpieczenie emerytalne, 1,5% – rentowe i 2,45% – chorobowe,
• 9% pełnej składki na ubezpieczenie zdrowotnej i 7,75% odliczanej od podatku.

Należy ponadto pamiętać, że pracownicy do 26. roku życia mogą korzystać ze zwolnienia ich przychodów ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy z podatku dochodowego do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł. Wyliczenie dla nich kwoty netto będzie nieco inne (brak części podatkowej) niż w pozostałych przypadkach – patrz Tabela 2. Metodologia obliczeń minimalnej płacy netto dla pracowników, którzy ukończyli 26 lat, w każdym z wariantów jest natomiast identyczna do etapu liczenia zaliczki na podatek dochodowy. To tu powstają różnice ze względu na KUP i kwotę zmniejszającą podatek (patrz: Tabele 3 i 4). Wyliczone kwoty nie uwzględniają ewentualnych wpłat na pracownicze plany kapitałowe (PPK), których wysokość zależy od wynagrodzenia brutto. Z uczestnictwa w PPK pracownik może bowiem zrezygnować. 

Tabela 2. Minimalne wynagrodzenie netto od 1 stycznia 2021 r. dla pracownika
pełnoetatowego do 26. roku życia korzystającego ze zwolnienia z PIT*

*kwota netto jest taka sama bez względu na rodzaj KUP i złożenie/brak złożenia PIT-2


Tabela 3. Minimalne wynagrodzenie netto przy podstawowych KUP od 1 stycznia 2021 r.*

* dotyczy pracownika pełnoetatowego, niebędącego uczestnikiem PPK

Tabela 4. Minimalne wynagrodzenie netto przy podwyższonych KUP od 1 stycznia 2021 r.*

* dotyczy pracownika pełnoetatowego, niebędącego uczestnikiem PPK

Suma składników i świadczeń

Minimalne wynagrodzenie za pracę to nie tylko wynagrodzenie zasadnicze. Przy ustalaniu, czy pracownik ma zapewnioną płacę na co najmniej takim poziomie, uwzględnia się składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, które zostały zaliczone do wynagrodzeń osobowych przez Główny Urząd Statystyczny (lista na www.stat.gov.pl, Pojęcia stosowane w statystyce publicznej). Jednak nie wszystkie. Nie bierze się pod uwagę: 

• nagrody jubileuszowej,
• odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy,
• wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych
• dodatku za pracę w porze nocnej,
• dodatku za staż pracy. 

Przez dodatek za staż pracy trzeba rozumieć dodatek do wynagrodzenia przysługujący pracownikowi z tytułu osiągnięcia ustalonego okresu zatrudnienia, na zasadach określonych w odrębnych przepisach, układzie zbiorowym pracy, innym opartym na ustawie porozumieniu zbiorowym, regulaminie wynagradzania, statucie określającym prawa i obowiązki stron stosunku pracy, umowie o pracę lub spółdzielczej umowie o pracę.

Za bezpodstawne zaniżanie wynagrodzenia za pracę, pracodawcy grozi grzywna od 1 tys. do 30 tys. zł. 

Wyrównanie do minimum

Jeśli w danym miesiącu suma składników wynagrodzenia i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy uwzględnianych w minimum ustawowym będzie niższa w 2021 r. od 2800 zł, wówczas pracodawca musi wypłacić wyrównanie. Taki obowiązek powstaje, gdy różnica między wynagrodzeniem pracownika a płacą minimalną jest konsekwencją terminów wypłat niektórych składników wynagrodzenia lub rozkładu czasu pracy. 

Wyrównanie stanowi różnicę między wysokością wynagrodzenia godzinowego, wynikającą z podzielenia wysokości minimalnego wynagrodzenia przez liczbę godzin pracy przypadającą do przepracowania przez pracownika w danym miesiącu w ramach pełnego wymiaru czasu pracy, a wysokością wynagrodzenia pracownika w danym miesiącu, przeliczoną na godzinę pracy. Dotyczy to zarówno pracownika wynagradzanego godzinowo, jak w stawkach miesięcznych – gdy wynagrodzenie nie przysługuje wynagrodzenie za pełny miesięczny wymiar czasu pracy. Ma też odpowiednie zastosowanie do pracowników niepełnoetatowych. 

Kwoty wolne od potrąceń

Wolna od potrąceń jest wartość wynagrodzenia za pracę stanowiąca:

• minimalne wynagrodzenie za pracę, przysługujące pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniach składkowo-podatkowych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne, a także należności pracodawcy na podstawie pisemnej zgody pracownika, 
• 75% powyższego wynagrodzenia – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi,
• 90% powyższego wynagrodzenia – przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 k.p.,
• 80% powyższego wynagrodzenia – przy potrącaniu innych należności niż pracodawcy na podstawie pisemnej zgody pracownika. 

Kwota wolna od potrąceń dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy to minimalna płaca netto ustalona adekwatnie do liczby godzin pracy w danym miesiącu, przy czym najpierw oblicza się wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę odpowiednio do wymiaru czasu pracy, a następnie dokonuje odliczeń składkowo–podatkowych (por. stanowisko MPiPS z 7 stycznia 2014 r. w sprawie ustalenia kwoty wolnej od potrąceń pracownika niepełnoetatowego, dostępne na: www.pogotowiekadrowe.pl).

Tabela 5. Kwoty wolne od potrąceń w 2021 r. dla pracowników pełnoetatowych, niebędących uczestnikami PPK

Tabela 6. Kwoty wolne od potrąceń w 2021 r. dla pełnoetatowych pracowników do 26. roku życia, korzystających ze zwolnienia podatkowego, niebędących uczestnikami PPK

Dodatek za pracę w nocy

W związku z wykonywaniem pracy w porze nocnej (8 godzin między 21.00 a 7.00) pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej. Jego wysokość to co najmniej 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę. Stąd rokroczny wzrost jego wartości – patrz Tabela 7. 
 

Tabela 7. Dodatek za pracę w porze nocnej w 2021 r.

Odprawa z tytułu zwolnień grupowych

Odprawa pieniężna, do jakiej pracownik ma prawo w razie utraty pracy w trybie przepisów o zwolnieniach grupowych (ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników) jest limitowana. Jej maksymalna wysokość nie może przekroczyć 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, czyli od 1 stycznia 2021 r. – 42 000 zł.
W razie trwania w 2021 r. stan zagrożenia epidemicznego/epidemii, ogłoszonego z powodu COVID–19, maksymalna wartość powyższej odprawy u pracodawców, którzy odnotują spadek obrotów gospodarczych lub istotny wzrost obciążenia funduszu wynagrodzeń będzie wynosić 10–krotność minimum ustawowego, czyli 28 000 zł. Jest to także limit dla wszystkich świadczeń, które taki pracodawca będzie wypłacał w okresie stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii przy rozwiązywaniu stosunków pracy oraz umów zlecenia, o świadczenie usług i o dzieło, a także ustania odpłatnego pełnienia funkcji. 

Miesięczne świadczenie za praktyki absolwenckie

W razie zawarcia odpłatnej umowy o praktykę absolwencką świadczenie pieniężne wypłacane na jej podstawie nie może być wyższe niż dwukrotność minimalnej płacy. W takim razie jego górny pułap w 2021 r. to 5600 zł.

Najniższa podstawa wymiaru świadczeń chorobowych i rodzicielskich 

Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przy pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tego wynagrodzenia. W 2021 r. najniższa podstawa wyniesie więc 2416,12 zł.
Taka sama będzie minimalna podstawa dla świadczenia rehabilitacyjnego, a także zasiłków: wyrównawczego, macierzyńskiego i w wysokości zasiłku macierzyńskiego oraz opiekuńczego.

Minimalna podstawa wymiaru składek

Jest kilka grup ubezpieczonych, w przypadku których minimalna podstawa wymiaru składek zależy od minimalnego wynagrodzenia za pracę. Pierwsza z nich to osoby prowadzące działalność gospodarczą korzystające z: 

• preferencyjnych warunków jej naliczania,
• tzw. Małego ZUS Plus.

W ich przypadku podstawa ta nie może być niższa od kwoty stanowiącej 30% minimalnej pensji, a zatem w 2021 r. będzie to 840 zł. 
Drugą grupę tworzą osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje przepisy o zleceniu. Dla nich podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest co najmniej wartość minimalnego wynagrodzenia za pracę, czyli w 2021 r. 2800 zł. 
W skład trzeciej grupy wchodzą pracownicy przebywający na urlopach wychowawczych, a także osoby fizyczne, które na obszarze Polski sprawują osobistą opiekę nad dzieckiem, a które nie spełniają warunków do podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z jakiegokolwiek tytułu. Dla nich podstawę wymiaru składek jest równowartość 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Zatem w 2021 r. to 2100 zł. Taki sam poziom ma mieć minimalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób sprawujących opiekę nad dzieckiem, które wykonywały pracę na podstawie umowy agencyjnej lub zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług (do której stosuje się przepisy o zleceniu) przez okres co najmniej 6 miesięcy i które zaprzestały jej świadczenia. One stanowią czwartą grupę. 
Z kolei 2800 zł ma wynosić podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla osób:

• sprawujących osobistą opiekę nad dzieckiem bądź będących osobami duchownymi, podlegającymi z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym przez okres co najmniej 6 miesięcy,
• podlegających im dobrowolnie, niemających żadnego tytułu do ubezpieczeń obowiązkowych.

Refundacja składek

Maksymalna jednorazowa refundacja składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu zatrudnienia bezrobotnego skierowanego do pracy przez urząd pracy to 300% minimalnego wynagrodzenia za pracę. W takim razie w 2021 r. wyniesie 8400 zł.

Podstawa prawna: art. 1 pkt 10, art. 2 ust. 5, art. 6, art. 8 ust. 1 i art. 8a ust. 1 ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (tekst jednolity: Dz.U. z 2018 r. poz. 2177 z późn.zm.); art. 21 ust. 1 pkt 148, art. 22 ust. 2, art. 27 ust. 1-1b, art. 32 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2020 r. poz. 1426); art. 6a ust. 1 pkt 3, art. 6b ust. 1, art. 7, art. 18 ust. 5d, ust. 7 i ust. 14-15, art. 18a ust. 1, art. 18b, art. 18c ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2020 r. poz. 266 z późn.zm.); art. 79 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2020 r. poz. 1398 z późn.zm.); art. 15 ust. 1-2, art. 18 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jednolity: Dz.U. z 2020 r. poz. 426 z późn.zm.); art. 45 i art. 47 ustawy z 25 czerwca1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity: Dz.U. z 2020 r. poz. 870); art. 183d, art. 81 § 1, art. 871, art. 91, art. 92 § 1 i § 2, art. 94 3 § 4, art. 129 § 5, art. 130, art. 1518, art. 282 § 1 pkt 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz.U. z 2020 r. poz. 1320); art. 8 ust. 4 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (tekst jednolity: Dz.U. z 2018 r. poz. 1969); art. 15gd ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. poz. 374 z późn.zm.); art. 3 ust. 2 ustawy z 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (tekst jednolity: Dz.U. z 2018 r. poz. 1244); art. 47 ust. 3 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jednolity: Dz.U. z 2020 r. poz. 1409); rozporządzenie Rady Ministrów z 15 września 2020 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2021 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 1596).