Odprawy i odszkodowania dla pracowników

Kodeks pracy zawiera regulacje prawne dotyczące następujących na podstawie art. 75 k.p - dla pracownika, którego stosunek pracy z wyboru rozwiązał się wskutek wygaśnięcia; odprawa w wysokości 1-miesięcznego wynagrodzenia obliczonego jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy

• na podstawie art. 921 k.p. – odprawa emerytalno-rentowa przysługująca pracownikowi, którego stosunek pracy ustał w  związku z  przejściem na emeryturę lub rentę; odprawa w wysokości 1-miesięcznego wynagrodzenia obliczonego jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy;

• na podstawie art. 93 k.p. – odprawa pośmiertna, przysługująca rodzinie pracownika w  razie jego śmierci w  czasie trwania stosunku pracy lub w czasie pobierania po rozwiązaniu stosunku pracy zasiłku z  tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby; wysokość odprawy jest uzależniona od okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy i wynosi:

  • 1-miesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 10 lat,

  • 3-miesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony

  • 6-miesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 15 lat – obliczone jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy

Kodeks pracy przewiduje następujące odszkodowania na podstawie art. 183d k.p – odszkodowanie za naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu - odszkodowania to nie mniej niż minimalne wynagrodzenie za pracę;

• na podstawie art. . 361 § 1 k.p. – odszkodowanie za skrócenie 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia najwyżej do 1 miesiąca, jeżeli wypowiedzenie umowy o  pracę zawartej na czas nieokreślony lub umowy o pracę zawartej na czas określony następuje z  powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo z innych przyczyn niedotyczących pracowników - za pozostałą część okresu wypowiedzenia przysługuje odszkodowanie w wysokości ustalonej jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy;

• na podstawie art. 45 § 1 i art. 471  k.p – odszkodowanie a nieuzasadnione lub naruszające przepisy o wypowiadaniu umów o pracę wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony – w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3  miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia obliczonego jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy

• na podstawie art. 50 § 1 k.p – odszkodowanie za wypowiedzenie umowy o  pracę zawartej na okres próbny z  naruszeniem przepisów o wypowiadaniu tych umów –w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać, obliczonego jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy;

• na podstawie art. 50 § 3–4 k.p. – odszkodowanie za wypowiedzenie umowy o  pracę zawartej na czas określony z  naruszeniem przepisów o wypowiadaniu tych umów –w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za 3 miesiące, obliczonego jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy;

• na podstawie art. 55 § 11  k.p. – odszkodowanie za ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków wobec pracownika – w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia obliczonego jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy; w przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia;

• na podstawie art. 56 § 1 i art. 58 k.p – odszkodowanie za rozwiązanie umowy o  pracę bez wypowiedzenia z  naruszeniem przepisów o  rozwiązywaniu umów o  pracę w  tym trybie – w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia obliczonego jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy; w  przypadku rozwiązania umowy o  pracę zawartej na czas określony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia;

• na podstawie art. 58 i art. 59 k.p – odszkodowanie w razie rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę zawartej na czas określony z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o  pracę bez wypowiedzenia, jeżeli upłynął już termin, do którego umowa miała trwać, lub gdy przywrócenie do pracy byłoby niewskazane ze względu na krótki okres, jaki pozostał do upływu tego terminu - w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia obliczonego jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy; w przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia;

• na podstawie art. 60 k.p. – odszkodowanie za rozwiązanie umowy o pracę w okresie wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę bez wypowiedzenia –w wysokości wynagrodzenia za czas do upływu okresu wypowiedzenia obliczonego jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy;

• na podstawie art. 632 § 2 k.p.- odszkodowanie z powodu wygaśnięcia umowy o  pracę w  wyniku śmierci pracodawcy będącego osobą fizyczną –w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia obliczonego jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy;

• na podstawie art. 943 § 4k.p. - odszkodowanie za rozwiązanie umowy o pracę z powodu stosowania mobbingu –w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę;

• na podstawie art. 99 § 2 k.p. – odszkodowanie za niewydanie w  terminie lub wydanie niewłaściwego świadectwa pracy - w wysokości wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy z  tego powodu, obliczonego jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy, nie dłużej jednak niż przez 6 tygodni;

• na podstawie art. 1012 § 3 k.p. – odszkodowanie za zakaz konkurencji po ustaniu zatrudnienia - nie niższe od 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji;

• na podstawie art. 201 § 2 k.p. – odszkodowanie w przypadku rozwiązania z  pracownikiem młodocianym umowy o  pracę z  powodu braku możliwości zapewnienia innej pracy niezagrażającej jego zdrowiu - w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia obliczonego jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy;

• na podstawie art. 2371 § 2 k.p. – odszkodowanie za utratę lub uszkodzenie w  związku z  wypadkiem przy pracy przedmiotów osobistego użytku oraz przedmiotów niezbędnych do wykonywania pracy, z  wyjątkiem utraty lub uszkodzenia pojazdów samochodowych oraz wartości pieniężnych - w wysokości odpowiadającej wartości danej rzeczy według jej stanu z dnia wypadku. W przypadku częściowego uszkodzenia odszkodowanie powinno stanowić kwotę proporcjonalną do stopnia powstałego uszkodzenia, czyli odpowiadać kosztom naprawy.

Odprawy z innych ustaw:

na podstawie art.  8 ust.  1 i  art.  10 ust.  1 ustawy o  szczególnych zasadach rozwiązywania z  pracownikami stosunków pracy z  przyczyn niedotyczących pracowników – odprawa pieniężna, w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach zwolnień grupowych lub  zwolnień indywidualnych z przyczyn niedotyczących pracowników, jeżeli stanowią one wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy lub jego rozwiązanie na mocy porozumienia stron; jej wysokość jest uzależniona od okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy i wynosi:

• 1-miesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata,

• 2-miesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat,

• 3-miesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat

• obliczone jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy;

na podstawie art. 20 ust. 2 Karty Nauczyciela – odprawa dla nauczyciela, którego stosunek pracy został rozwiązany/nauczyciel został przeniesiony w  stan nieczynny w  przypadku całkowitej lub częściowej likwidacji szkoły albo w  razie zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w  pełnym wymiarze zajęć:

• zatrudnionego na podstawie mianowania,

• zatrudnionego na umowę o pracę;

• nauczycielom zatrudnionym na podstawie mianowania odprawa przysługuje w wysokości 6-miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Natomiast nauczycielom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę odprawa przysługuje w takiej samej wysokości jak pracownikom, którzy uzyskali prawo do odprawy pieniężnej.

na podstawie art.  28 ust.  1–2 Karty Nauczyciela – odprawa dla nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania, z którym rozwiązano stosunek pracy z powodu niezdolności do wykonywania dotychczasowej pracy (na podstawie orzeczenia lekarza przeprowadzającego badanie okresowe lub kontrolne) w wysokości 1-miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego ostatnio pobieranego w  czasie trwania stosunku pracy – za każdy pełny rok pracy na stanowisku nauczyciela, maksymalnie 6-miesięczne wynagrodzenie zasadnicze

na podstawie art. 28 ust. 2 w zw. z  art.  70 ust.  2 Karty Nauczyciela – odszkodowanie dla nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania, który wniósł podanie o  przeniesienie do miejscowości będącej miejscem stałego zamieszkania współmałżonka, jeżeli podanie to nie może być uwzględnione z powodu niemożności zatrudnienia nauczyciela w  zawodzie nauczycielskim w  miejscu stałego zamieszkania współmałżonka i stosunek pracy z tą osobą został rozwiązany z tych przyczyn – w wysokość odprawy jest uzależniona od okresu pracy nauczycielskiej i wynosi:

• - 3-miesięczne wynagrodzenie zasadnicze, jeżeli okres pracy nauczycielskiej nie przekroczył 10 lat,

• - 6-miesięczne wynagrodzenie zasadnicze, jeżeli okres pracy nauczycielskiej przekroczył 10 lat.

na podstawie art. 87 ust. 1 i 2 Karty Nauczyciela – odprawa dla nauczyciela, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę, rentę z  tytułu niezdolności do pracy lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne:

• - jeżeli nie uzyskał z tego tytułu odprawy przewidzianej w art. 28 Karty Nauczyciela, który przepracował w szkole co najmniej 20 lat, który nie uzyskał odprawy z art. 28 Karty Nauczyciela, przysługuje odprawa w wysokości 2-miesięcznego wynagrodzenia, a nauczycielowi, który przepracował w szkole co najmniej 20 lat, odprawa przysługuje w wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia – ostatnio pobieranego w  szkole będącej podstawowym miejscem pracy nauczyciela; odprawę ustala się jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy

na podstawie art.  38 ust.  3 ustawy o pracownikach samorządowych – odprawa przysługuje pracownikowi samorządowemu w związku z  przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy wysokość odprawy jest uzależniona od okresów zatrudnienia oraz innych okresów, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze:

• po 10 latach pracy – 2-miesięczne wynagrodzenie,

• po 15 latach pracy – 3-miesięczne wynagrodzenie,

• po 20 latach pracy – 6-miesięczne wynagrodzenie

• obliczone jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy;

na podstawie art. 40 ust.  1 ustawy o pracownikach samorządowych – odszkodowanie przysługuje wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta), burmistrzowi dzielnicy m.st. Warszawy, zastępcy burmistrza dzielnicy m.st. Warszawy i  pozostałym członkom zarządu dzielnicy m.st. Warszawy, staroście, wicestaroście, członkom zarządu powiatu oraz marszałkowi, wicemarszałkowi i  członkom zarządu województwa, których stosunek pracy został rozwiązany w związku z upływem kadencji w wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia obliczonego jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy,

na podstawie art. 94 ustawy o  służbie cywilnej - odszkodowanie przysługuje członkowi korpusu służby cywilnej, którego stosunek pracy ustał w  związku z przejściem na rentę z tytułu niezdolności do pracy lub emeryturę; w wysokości

• 3-miesięcznego wynagrodzenia,

• 6-miesięczne wynagrodzenie członka korpusu służ- by cywilnej, który przepracował co najmniej 20 lat w służbie cywilnej

• obliczone jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy.

opr. red.