Nienależną odprawę trzeba zwrócić

ODPOWIEDŹ

Pracownik, który zostanie przywrócony do pracy będzie musiał zwrócić wypłaconą mu odprawę ekonomiczną czyli taką, którą otrzymał w ramach zwolnień grupowych.

UZASADNIENIE

Zasady wypłaty odpraw o charakterze ekonomicznym reguluje ustawa o zwolnieniach grupowych. Stosuje się ją do pracodawcy zatrudniającego co najmniej 20 pracowników, który rozwiązuje umowy o pracę w drodze albo ich wypowiedzenia albo porozumienia zwartego z pracownikiem jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienia te dotyczą:

• co najmniej 10 pracowników przy stanie zatrudnienia niższym niż 100 pracowników; 10% pracowników przy stanie zatrudnienia co najmniej 100 osób jednakże mniej niż 300 pracowników; 30 pracowników, gdy u pracodawcy atrudnionych jest co najmniej 300 lub więcej pracowników (mamy wówczas do czynienia ze zwolnieniami grupowymi);

• zwolnień indywidualnych to znaczy takich, w czasie których z pracą musi się rozstać mniejsza niż opisana powyżej liczna zatrudnionych.

W obu przypadkach zwalniani pracownicy mają prawo do odprawy z tytułu zwolnienia z pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy. Istnieje miedzy nimi jednak zasadnicza różnica – ci, którzy rozstają się z firmą w ramach zwolnień indywidualnych mają prawo do odprawy jeżeli przyczyny leżące po stronie pracodawcy a będące powodem ich zwolnienia są jedynymi powodami uzasadniającymi wypowiedzenie umowy o pracę. Oznacza to, że ludzi wyrzucani z pracy w ramach zwolnień grupowych zachowają prawo do odprawy także wtedy, gdy są też inne – leżące poza ich pracodawcą – przyczyny zwolnienia.

WAŻNE: Wysokość odprawy zależy od zakładowego stażu pracy i wynosi odpowiednio:

• jeśli staż jest krótszy niż 2 lata – jednomiesięczne wynagrodzenie,

• jeśli pracownik był zatrudniony od 2 do 8 lat – dwumiesięczne wynagrodzenie,

• jeśli pracownik był zatrudniony więcej niż 8 lat – trzymiesięczne wynagrodzenie.

Wynagrodzenie to wylicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, przy czym jej wysokość nie może przekraczać kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Wspomagamy się Kodeksem cywilnym

Ustawa o zwolnieniach grupowych nie określa co się stanie z wypłaconą pracownikowi odprawą w sytuacji, gdy nastąpi konieczność jej zwrotu bo odpadła przyczyna do jej wypłaty.

W tej sytuacji posiłkować się należy Kodeksem pracy, który z kolei w art. 300 nakazuje odwołać się do Kodeksu cywilnego.

Przepisem właściwym do rozstrzygnięcia problemu opisanego w pytaniu będzie art. 410 § 2 Kodeksu cywilnego. W wyroku z 1 kwietnia 2015 r. Sąd Najwyższy (sygn. akt II PK 134/14) orzekł, że „(…) zgodnie z art. 410 § 2 k.c., świadczenie jest między innymi nienależne, jeżeli podstawa świadczenia odpadła. Odpadnięcie podstawy świadczenia (condictio causa finita), oznacza, że świadczenie w chwili jego spełniania miało podstawę prawną, jednak później podstawa ta odpadła.

Sytuacja ta występuje między innymi wtedy, gdy czynność prawna kreująca zobowiązanie była ważna i wywołała powstanie zobowiązania, ale jej wadliwość doprowadziła do jej wzruszenia.

Tak też jest w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika, dotkniętego wadami, o których mowa w art. 45 § 1 k.p., i wzruszenia tej wadliwej czynności przez pracownika w drodze powództwa o przywrócenie do pracy. Restytucja stosunku pracy przywraca zobowiązanie pracodawcy do zatrudniania pracownika, odpada więc podstawa świadczenia w postaci odprawy (…).

Pogląd taki jest konsekwentnie wyrażany w orzecznictwie, które przyjmuje, że po przywróceniu do pracy wypłacone pracownikowi poprzednio świadczenia w związku z rozwiązaniem stosunku pracy stają się świadczeniami nienależnymi (por. np. wyroki Sądu Najwyższego z 5 października 2007 r., sygn. akt II PK 29/07, Monitor Prawa Pracy 2008 nr 1, s. 30; z 11 września 2007 r., sygn. akt II PK 21/07; z 26 czerwca 2006 r., sygn. akt akt II PK 330/05, OSNP 2007 nr 13-14, poz. 188; z 3 lutego 2006 r., sygn. akt II PK 158/05, OSNP 2006 nr 23-24, poz. 357).

Adam Sosnowski

Prawnik

Podstawa prawna: art. 410 § 2 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jednolity: Dz.U. z 2018 r. poz. 1025 z późn.zm.); art. 300 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz.U. z 2018 r. poz. 917 z późn.zm.).