Nie można udzielić zaliczkowo urlopu wypoczynkowego

Odpowiedź

Nie ma przepisów, które pozwalałyby udzielać pracownikowi urlopu wypoczynkowego w formie zaliczkowej czyli udzielać go z urlopu przysługującego dopiero w kolejnym roku. Takie rozwiązanie możliwe jest jedynie w przypadku pracownika młodocianego, któremu udziela się urlopu wypoczynkowego w czasie ferii szkolnych nawet jeśli nie nabył jeszcze prawa do tego urlopu bądź ma od niego prawo w niewystarczającym wymiarze.

 

Uzasadnienie

Zgodnie z art. 161 Kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo. Wyrok Sądu Najwyższego z 7 czerwca 2011 r. (sygn. akt II PK 314/10) stwierdza, że: „Kodeks pracy nie przewiduje możliwości udzielania urlopu wypoczynkowego przed nabyciem prawa do tego urlopu”. W uzasadnieniu tego wyroku sąd stwierdził, że: „Urlop za dany rok kalendarzowy nie może więc zostać udzielony w roku poprzednim, jak również w roku następującym po nabyciu uprawnienia, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w KP, które dotyczą wyłącznie urlopu wypoczynkowego niewykorzystanego w roku, w którym pracownik nabył do niego prawo (por. art. 168 k.p., przewidujący, że urlopu niewykorzystanego w terminie ustalonym w planie urlopów albo po porozumieniu z pracownikiem należy udzielić najpóźniej do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego).

Kodeks pracy dopuszcza więc możliwość udzielenia urlopu wypoczynkowego później niż w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik nabył do niego prawo, ale nie przewiduje, że można takiego urlopu udzielić wcześniej, tzn. przed nabyciem do niego prawa, co znajduje uzasadnienie w celu urlopu wypoczynkowego, jakim jest zapewnienie pracownikowi możliwości corocznej regeneracji sił fizycznych i psychicznych. W ten sposób wyznacza się minimalną częstotliwość korzystania z uprawnień urlopowych (zasada corocznego urlopu wypoczynkowego). Urlop za dany rok kalendarzowy nie może więc zostać udzielony w roku poprzednim (por. E. Chmielek–Łubińska, [w:j R. Celeda, E. Chmielek–Łubińska, L. Florek, G. Goździewicz, A. Hintz, A. Kijowski, Ł. Pisarczyk, J. Skoczyński, B. Wagner, T. Zieliński, Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2009).”

 

A co z wymiarem urlopu w przyszłym roku

Teoretycznie można by rozważać możliwość „zaliczkowego” udzielenia urlopu wypoczynkowego powołując się na ogólną zasadę wyrażoną w art. 18 § 1 Kodeksu pracy, zgodnie z którą postanowienia umów o pracę oraz innych aktów, na których podstawie powstaje stosunek pracy, nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy. Przyjmując założenie, że wcześniejsze udzielenie urlopu wypoczynkowego jest korzystniejsze dla pracownika niż zapisy w Kodeksie pracy można by np. wprowadzić zapisy do wewnątrzzakładowych aktów prawnych, które na to pozwalają.

Otwarta pozostaje jednak kwestia jak udzielany „zaliczkowo” urlop wpłynie na wymiar urlopu w następnym roku. Sprawę tę rozstrzyga wyrok Sądu Najwyższego z 5 lutego 1980 r. (sygn. akt I PRN 3/80) w którym stwierdza się, że: „Udzielenie przez zakład pracy pracownikowi urlopu wypoczynkowego w roku kalendarzowym, w którym pracownik nie nabył jeszcze prawa do urlopu, nie uprawnia zakładu pracy do „potrącenia” tego urlopu z urlopu należnego pracownikowi w roku następnym.”

Bazując na tym orzeczeniu stwierdzić należy, że pracodawca nie ma prawa „pobierać” dni wolnych z przyszłorocznego urlopu wypoczynkowego. Pracownik, który by takie wolne otrzymał i tak miałby prawo od początku przyszłego roku domagać się urlopu wypoczynkowego w pełnym wymiarze. W konsekwencji uznać należy, że chociaż pracodawca nie może „zaliczkować” urlopu wypoczynkowego to wciąż ma prawo po prostu udzielić swojemu pracownikowi dodatkowego wolnego, ponad przysługujący mu wymiar urlopu  wypoczynkowego w danym roku kalendarzowym.

 

Podstawa prawna: art. 161 ustawy z 26 czerwca 1974 r.– Kodeks pracy

(tekst jednolity: Dz.U. z 2018 r. poz. 917 z późn.zm.).