Kiedy ZUS i podatek od osób współpracujących

Odpowiedź

Jeżeli współmałżonka i jej syn pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu działalności gospodarczej, to należy zgłosić te osoby do ubezpieczeń społecznych ZUS ZUA z kodem 05 11. Ubezpieczenie tych osób, ustala się i przekazuje na takich samych zasadach jak pełne ubezpieczenie osoby prowadzącej działalność gospodarczą.

Wynagrodzenie małżonki i jej syna podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym na takich samych zasadach, jak wynagrodzenie innych pracowników tj. 18% lub 32% od dochodu. Przedsiębiorca jako płatnik a obowiązek przekazać zaliczki na podatek dochodowy do urzędu skarbowego w ogólnej kwocie od zatrudnionych. Po zakończeniu roku należne zaliczki na podatek dochodowy za pracowników wykazuje się w deklaracji PIT–11 i  PIT–4R

Należy zauważyć, że wynagrodzenie wypłacane współmałżonkowi oraz małoletnim dzieciom przedsiębiorca może ująć w kosztach uzyskania przychodu, niezależnie od formy zatrudnienia. Dorosłego syna małżonki należałby potraktować jak zatrudnionego pracownika, a tym samym zwiększyć koszty uzyskania przychodu.

Uzasadnienie

Składki ZUS

Na podstawie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polski są pracownikami; za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy. W myśl kodeksu pracy pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę.

Jeżeli pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jako osoba współpracująca. Za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność, uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności. Nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.

Wyjaśnienie pojęcia osoby współpracującej zostało zawarte w interpretacji nr WPI/200000/451/1347/2013 – Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie z 3 października 2013 r., w którym czytamy: O statusie osoby współpracującej decyduje współpraca przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej, ścisła więź rodzinna z osobą prowadzącą działalność gospodarczą oraz prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego. Jednocześnie o prowadzeniu wspólnego gospodarstwa domowego decyduje łącznie wspólne zamieszkiwanie i zaspokajanie potrzeb. Wspólnota gospodarstwa domowego oznacza, że pozostające w niej osoby mają zaspokajane potrzeby ze środków będących w dyspozycji wspólnoty (rodziny). Powyższe oznacza również, iż istotny jest nie tylko adres zamieszkania (zameldowania) lecz także okoliczności takie jak prowadzenie wspólnego budżetu domowego oraz współpraca w załatwianiu codziennych spraw życiowych. Można więc stwierdzić, iż osoby współpracujące to członkowie najbliższej rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą przyczyniający się do prowadzenia działalności, działający na rzecz i w imieniu osoby prowadzącej działalność, korzystający zarówno z zysków jakie przynosi ta działalność jak i ponoszący skutki ewentualnych błędów w jej prowadzeniu.

Zatem, jeśli współmałżonka i jej syn pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z przedsiębiorcą wówczas osoby te zatrudnione na umowę o pracę należy zaliczyć do osób współpracujących.

Osoby współpracujące tak jak  przedsiębiorca podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu w ZUS. Dobrowolny charakter ma dla tych osób ubezpieczenie chorobowe, do którego mogą przystąpić na swój wniosek.

Osoby współpracujące zgłasza się do ubezpieczeń na formularzu ZUS ZUA z kodem tytułu ubezpieczenia 05 11 xx w terminie 7 dni od dnia podpisania umowy o pracę. W przypadku podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu 05 45. Przedsiębiorca dodatkowo musi wypełnić dokument ZUS ZFA –jako płatnik składek za osoby współpracujące.

 

WAŻNE: Od 2019 roku pracodawcy ubezpieczeni w ZUS mogą dokonać zgłoszenia pracowników online za pośrednictwem CEIDG.

 

Pełne składki ZUS i zdrowotne przedsiębiorców (także osób współpracujących) 

 

 

Składka	Kwota składki
zdrowotna	342,32 zł
rentowa	558,08 zł
chorobowa	70,05 zł
wypadkowa	47,75 zł
Fundusz Pracy	70,05 zł

 

 

Podatek

Czytelnik jako pracodawca osoby współpracującej i jej syna występuje w roli płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych. Płatnik – pracodawca, ustala i odprowadza do miesiąc do urzędu skarbowego zaliczki z tytułu tych umów. Z założenia, stosuje się dwie stawki podatku dochodowego – 18% lub 32%, które zależne są od wynagrodzenia danego pracownika.

Kwoty pobranych zaliczek na podatek dochodowy, pracodawca (tj. płatnik) powinien wykazać w deklaracji rocznej PIT–4R, którą ma obowiązek złożyć do właściwego dla siebie urzędu skarbowego. Ponadto pracodawca ma obowiązek sporządzić imienne informacje o dochodach oraz o pobranych zaliczkach na podatek dochodowy (na formularzu PIT–11). Informacje PIT–11 pracodawca powinien przekazać w terminie do 31 stycznia roku następującego po roku podatkowym: poszczególnym pracownikom oraz urzędom skarbowym właściwym według miejsca zamieszkania tych osób.

 

WAŻNE: Od 2019 roku pracodawcy mają obowiązek przekazywać do urzędów skarbowych  powyższe deklaracje droga elektroniczną.

 

Należy także dodać, że w związku z zatrudnieniem przez przedsiębiorcę osób, o których mowa w art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych , kosztem uzyskania przychodu przedsiębiorcy jest wynagrodzenie małżonka podatnika, opłacona za małżonka składka na ubezpieczenie społeczne (emerytalne, rentowe i wypadkowe) oraz składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w części opłacanej przez pracodawcę (jeżeli pracodawca jest zobowiązany do ich opłacania za zatrudnionych pracowników).

Reasumując, wynagrodzenie wypłacane pełnoletniemu synowi małżonki na podstawie umowy o pracę jest kosztem uzyskania przychodu – oczywiście przy założeniu, że wynagrodzenie to pozostaje w związku z przychodami uzyskiwanymi przez Czytelnika z prowadzonej działalności gospodarczej. Zatem, zatrudniony syn małżonki powinien być zakwalifikowany przez pracodawcę jak inny pracownik.

Podstawa prawna: art. 8 ust. 1 ustawy z  13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 300 z późn.zm.); art. 12, art. 13, art. 23 ust. 1pkt 10, art. 32 ustawy z 29 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2018 roku poz. 1509 z późnzm.).