Tytułem do ubezpieczeń społecznych jest, m.in.: umowa o pracę, umowa zlecenia, prowadzenie działalności, przebywanie na urlopie wychowawczym, pobieranie zasiłku macierzyńskiego. W materiale wyjaśniamy, na jakich zasadach osoby takie będą ubezpieczone obowiązkowo.
Osoby ubezpieczone jako pracownik
Osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę i mające w umowie zagwarantowane co najmniej minimalne wynagrodzenie, które jednocześnie wykonują umowę zlecenia czy umowę o świadczenie usług (na rzecz innej firmy) albo prowadzą działalność – są obowiązkowo obejmowane ubezpieczeniami tylko ze stosunku pracy.
W przypadku osób nie mających w umowie o pracę zagwarantowanego co najmniej minimalnego wynagrodzenia, bo np. pracują w niepełnym wymiarze czasu pracy obowiązek ubezpieczeń społecznych zależy od podstawy wymiaru składek z tytułu stosunku pracy. Zostaną one obowiązkowo objęty ubezpieczeniami tylko na podstawie umowy o pracę, jeśli podstawa ta wynosi co najmniej tyle, ile minimalne wynagrodzenie.
Przypomnijmy, że minimalne wynagrodzenie za pracę w 2018 r. wynosi 2100 zł.
WAŻNE: Z tytułu umowy zlecenia, umowy o świadczenie usług albo prowadzenia działalności ubezpieczenia społeczne w tym przypadku są dobrowolne.
Jeśli wynagrodzenie z umowy o pracę lub podstawa wymiaru składek są niższe od minimalnego wynagrodzenia pracownika, to ubezpieczenia społeczne zarówno z tytułu umowy o pracę, jak i umowy zlecenia, umowy o świadczenie usług bądź prowadzenia działalności są dla niego obowiązkowe.
Obowiązkowo objętym ubezpieczeniem ze wszystkich umów jest pracownik, który zawarł ze swoim pracodawcą umowę zlecenia, umowę o świadczenie usług czy umowę o dzieło albo te umowy zawarł z inną firmą, ale wykonuje je dla swojego pracodawcy.
Podobnie jest w przypadku osób pobierających zasiłek macierzyński i dodatkowo pracujących na podstawie umowy o pracę. Również w tym przypadku ubezpieczenia społeczne są obowiązkowe zarówno z tytułu umowy, jak i z tytułu pobierania zasiłku.
Natomiast w przypadku pracy na umowę o pracę w trakcie urlopu wychowawczego, obowiązkowe są jedynie ubezpieczenia z tytułu umowy. Z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym, nie można być objętym ubezpieczeniami nawet na własny wniosek.
Osoby objęte ubezpieczeniami jako zleceniobiorcy
Dla osób wykonujących jednocześnie dwie umowy zlecenia obowiązkowe są ubezpieczenia z obu umów, gdy podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w danym miesiącu z wcześniej zawartej umowy jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia.
Natomiast dla osób wykonujących umowę zlecenia i prowadzących działalność gospodarczą, z tytułu której opłacasz składki od zadeklarowanej kwoty nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia obowiązkowe są ubezpieczenia z umowy i działalności, gdy podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w danym miesiącu z tytułu, który powstał pierwszy, jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia. Jeśli podstawa ta wynosi co najmniej tyle, co minimalne wynagrodzenie, tylko z tego tytułu ubezpieczenia są obowiązkowe. Przedsiębiorca może wówczas dobrowolnie, na swój wniosek, być objęty ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z drugiego tytułu.
WAŻNE: Przedsiębiorca wykonujący umowę zlecenia i prowadzący działalność gospodarczą, z tytułu której opłacasz składki od zadeklarowanej kwoty nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia, może zmienić tytuł obowiązkowych ubezpieczeń. Jednak podstawa wymiaru składek z wybranego tytułu nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia.
A jak to wygląda w przypadku osób wykonujących umowę zlecenia i jednocześnie prowadzących działalność gospodarczą np. jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością? W tym przypadku dla przedsiębiorcy obowiązkowe są ubezpieczenia społeczne z tej działalności, jeśli z tytułu umowy podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest niższa od 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.
Również w tym przypadku zleceniobiorca może dobrowonie, na swój wniosek, być objęty ubezpieczeniami również z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia. Jeśli podstawa wymiaru składek z tytułu wykonywania umowy wynosi co najmniej 60% przeciętnego wynagrodzenia, możesz na bieżąco wybrać lub zamienić tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych.
Podobnie jak w przypadku ubezpieczenia z tytułu umowy o pracę również przy zleceniu wykonywanym w trakcie urlopu wychowawczego obowiązkowe są ubezpieczenia społeczne tylko z tytułu umowy. Urlop wychowawczy nie jest tytułem do ubezpieczeń społecznych ani obowiązkowych, ani dobrowolnych.
Dla wykonujących umowę zlecenia w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego obowiązkowe są ubezpieczenia społeczne z tytułu pobierania zasiłku. Natomiast z tytułu wykonywania umowy zlecenia zleceniobiorca może zostać objęty ubezpieczeniami dobrowolnie, tzn. na swój wniosek.
Osoby objęte ubezpieczeniami jako przedsiębiorcy
Dla przedsiębiorców prowadzących kilka rodzajów działalności, np. indywidualną działalność gospodarczą i będących wspólnikiem spółki jawnej, obowiązkowe są ubezpieczenia społeczne tylko z jednego, wybranego przez nich rodzaju działalności.
Działalność prowadzona w trakcie urlopu wychowawczego jest obowiązkowo objęta ubezpieczeniami społecznymi z tytułu jej prowadzenia. Również w tym przypadku urlop wychowawczy nie jest tytułem do ubezpieczeń społecznych ani obowiązkowych, ani dobrowolnych.
Przedsiębiorcy prowadzący działalność w trakcie pobierania zasiłku macierzyńskiego obowiązkowo płacą tylko ubezpieczenia z tego tytułu. Dodatków mogą jednak również odprowadzać składki również z tytułu prowadzenia działalności.
Ubezpieczenia procujących emerytów lub rencistów
Ubezpieczenia społeczne z tytułu umowy o pracę są obowiązkowe dla osób z ustalonym prawem do emerytury lub renty.
Podobnie jest w przypadku zleceniobiorców - ubezpieczenia społeczne z tytułu umowy zlecenia są obowiązkowe.
Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą i mający ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia działalności płacą obowiązkowo aż do czasu ustalenia prawa do emerytury.
Obowiązek ten dotyczy jedynie osób, które decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych mają ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy z systemu powszechnego. Natomiast nie dotyczy osób, które pobierają renty rodzinne, a także – rencistów, którzy mają prawo do, np. wojskowych lub policyjnych rent inwalidzkich przyznawanych z tytułu niezdolności do służby, rent rolniczych z tytułu niezdolności do pracy.
Ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzonej działalności są dobrowolne dla:
prowadzących działalność gospodarczą i mających ustalone prawo do emerytury lub do renty innej niż z tytułu niezdolności do pracy,
prowadzących inną działalność, np. wspólników jednoosobowej spółki z o.o. i mających ustalone prawo do emerytury lub renty.
WAŻNE: Renta to wyłącznie świadczenie pieniężne z systemu ubezpieczenia społecznego, który realizuje ZUS, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego oraz Zakład Emerytalno-Rentowy MSWiA. Dlatego rentą nie jest świadczenie wypłacane na podstawie przepisów prawa cywilnego (np. renta wyrównawcza) oraz renta socjalna.
Nie ma znaczenia, czy emerytura lub renta są z polskiego czy zagranicznego systemu ubezpieczenia bądź zaopatrzenia społecznego.
Opr. red. na podstawie materiałów ZUS
