ODPOWIEDŹ
Żadne przepisy nie zabraniają zatrudnić członka rodziny. Uzyskanie świadczeń z ZUS zależy od tego, czy umowa nie jest zawarta dla pozoru, tj. tylko po to by uzyskać świadczenie bez jednoczesnego świadczenia pracy przez członka rodziny.
UZASADNIENIE
Zasady zatrudniania członków rodziny są identyczne jak względem innych pracowników. W przypadku zawarcia umowy o pracę, zastosowanie znajdą przepisy Kodeksu pracy. Aby móc mówić o stosunku pracy, istotnym jest aby praca była świadczona przez pracownika w warunkach charakterystycznych dla tego stosunku prawnego.
Elementami typowymi dla stosunku pracy są: podporządkowanie pracownika pracodawcy, osobiste wykonywanie pracy (zawsze) w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, wykonywanie pracy na rzecz i na ryzyko pracodawcy, za wynagrodzeniem (art. 22 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy).
Jeżeli zatem stosunek łączący przedsiębiorcę i członka jego rodziny będzie charakteryzował się tymi elementami będziemy mieli do czynienia ze stosunkiem pracy.
ZUS przed wypłatą świadczeń członkom rodziny pracodawcy, przygląda się treści umowy oraz sprawdza czy wysokość wynagrodzenia, od której uzależnione są świadczenia np. zasiłek macierzyński, odpowiada wartościom rynkowym tj. czy nie jest zawyżone.
Szczególnie bacznie ZUS przygląda się umowom, które zostały zawarte w krótkim czasie od chęci skorzystania ze świadczeń ZUS.
ZUS może zakwestionować zawarte przez strony umowy wskazując, że zostały one zawarte dla pozoru tj. wyłącznie w celu uzyskania świadczeń.
Zawarcie umowy o pracę może być celem uzyskania świadczeń ZUS. Niezbędne jest jednak faktyczne wykonywanie pracy w sposób, który odpowiada cechom danego stosunku prawnego, tj. umowy o pracę czy umowy zlecenia.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 6 grudnia 2016 r. (sygn. akt II UK435/19), nie sposób uznać, aby więzy rodzinne wykluczały istnienie pracowniczego podporządkowania. W przypadku wykazania, że pracownik po zawarciu umowy o pracę istotnie podjął pracę i wykonywał wynikające z treści umowy obowiązki, a pracodawca świadczenie to przyjmował, nieuprawnionym jest uznanie umowy za pozorną, nawet jeśli umowa była realizowana przez bardzo krótki okres czasu, ani za zmierzającą do obejścia ustawy .
Warto w tym miejscu wspomnieć, że obowiązek odprowadzenia składek na ubezpieczenia społeczne za osobę współpracują wystąpi również wtedy, gdy członek rodziny nie pobiera wynagrodzenia za świadczoną pracę.
Zgodnie z art. 8 ust.11 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, za osobę współpracującą przy działalności gospodarczej uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia; nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.
Bartosz Drozdowicz
Radca prawny
Podstawa prawna: art. 22 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz.U. z 2018 r. poz. 917 z późn.zm.); art.8 ust.11 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 1998 r. poz. 887 z późn.zm.).
