Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 15 listopada 2006 r. (I PK 128/06) pracownik powinien złożyć wniosek o wolne dni na żądanie najpóźniej pierwszego dnia wypoczynku, ale przed rozpoczęciem swojej dniówki roboczej. Wniosek należy złożyć – zgodnie z art. 1672 KP – najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy. Gdyby jednak regulamin pracy zezwalał na zgłoszenie wniosku urlopowego po fakcie, tzn. nie przychodzę do pracy, a dopiero później usprawiedliwiam się urlopem, albo ukształtowany byłby zwyczaj zakładowy, że takie zachowanie jest tolerowane, przyjęte przez pracodawcę, to uważam, że pracodawca nie miałby podstaw, żeby na tej podstawie wręczyć pracownikowi "dyscyplinarkę", zarzucając, że pracownik niejako „sam sobie” udzielił urlopu. Nie było by bowiem mowy o ciężkim naruszeniu. W każdym bowiem przypadku pracownik podnosiłby, że był przekonany o poprawności swojego działania bądź w oparciu o regulamin bądź silny zwyczaj dotyczący ogółu załogi.
Zalecam jednak pracownikom dalece idącą ostrożność w korzystaniu z urlopu w ten sposób. Z całą pewnością, nie można powiedzieć, że prawo do urlopu na żądanie jest prawem bezwzględnym w tym znaczeniu, że to pracownik idzie na urlop kiedy chce. To pracodawca udziela urlopu, jest to co do zasady obowiązkiem pracodawcy, jednak rozpoczęcie urlopu przed udzieleniem go przez pracodawcę może być uznane za nieusprawiedliwioną nieobecność w pracy będącą ciężkim naruszeniem podstawowych obowiązków pracowniczych w rozumieniu art. 52 § 1 pkt 1 (wyr. SN z 16 września 2008 r., II PK 26/2008).
Nie można po rozpoczęciu pracy złożyć wniosku o urlop na żądanie. W razie potrzeby należy porozumieć się z pracodawcą w celu zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy (najlepiej na piśmie lub przy świadkach) lub wnieść o zwolnienie i możliwość odpracowania co w obecnym stanie prawnym jest możliwe. Nie ulega natomiast wątpliwości, że pracodawca nie może udzielać urlopu kiedy ma wiedzę, że pracownik jest niezdolny do pracy.
Pracodawca nie musi udzielać urlopu, kiedy pracownik używa swego prawa w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego bądź niezgodnie z jego gospodarczym przeznaczeniem. Chodzi o sytuacje, kiedy np. można stwierdzić bez wątpliwości, że jest to zachowanie wymierzone w pracodawcę, np. wszyscy pracownicy zakładu pracy tego samego dnia zgłaszają wniosek urlop na żądanie, tym samym paraliżując ruch zakładu. Odmowna decyzja pracodawcy w przedmiocie urlopu na żądnie powinna być przemyślana, same tylko trudności organizacyjne po stronie pracodawcy nie są dostatecznym powodem do odmowy i mogą stanowić poważne wykroczenia przeciwko prawom pracownika.
Bartosz Drozdowicz
Radca Prawny
