Prawo do świadczenia urlopowego przysługuje wszystkim nauczycielom, którzy pozostają w danym roku szkolnym w stosunku pracy. Warunkiem otrzymania świadczenia urlopowego jest sam fakt pozostawania w zatrudnieniu. Nauczyciel nabędzie zatem prawo do świadczenia, nawet jeżeli nie będzie świadczył pracy w danym roku szkolnym.
Przykład
Czy nauczyciel przebywający w danym roku na urlopie dla poratowania zdrowia ma prawo do świadczenia urlopowego?
Tak, świadczenia urlopowe przysługują zarówno nauczycielom pracującym (czynnym zawodowo), jak i nauczycielom przebywającym na urlopach (zdrowotnych czy wychowawczych). Podstawą przyznania nauczycielowi świadczenia urlopowego jest trwający stosunek pracy.
Świadczenie urlopowe wypłaca się proporcjonalnie do okresu zatrudnienia nauczyciela w danym roku szkolnym, który rozpoczyna się 1 września i kończy 31 sierpnia następnego roku kalendarzowego. Nauczyciel, który pozostawał w zatrudnieniu krócej niż czas trwania roku szkolnego, nabędzie prawo do świadczenia urlopowego w wysokości zmniejszonej, proporcjonalnej do czasu zatrudnienia w danym roku szkolnym.
Świadczenie urlopowe jest również określane jako „czternasta pensja dla nauczycieli”. Pomimo nazwy nawiązującej do urlopu wypoczynkowego, związek świadczenia urlopowego z urlopem wypoczynkowym jest niewielki. Czternasta pensja jest bowiem wypłacana każdemu nauczycielowi niezależnie od wykorzystania urlopu wypoczynkowego. Bezpośredni związek z wykorzystaniem urlopu wypoczynkowego ma jedynie dopłata do wypoczynku, która również finansowana jest ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.
Na prawo nauczyciela do świadczenia urlopowego nie wpływa również podstawa nawiązania stosunku pracy.
Do świadczenia urlopowego mają prawo nauczyciele zatrudnieni:
na podstawie umowy o pracę i mianowania
na czas określony i nieokreślony
na zastępstwo lub na czas wykonania określonego zadania.
WAŻNE: Nauczyciel zatrudniony w kilku szkołach w każdej z nich otrzyma świadczenie urlopowe naliczone odpowiednio do wymiaru etatu i okresu zatrudnienia w danej szkole.
Wysokość świadczenia urlopowego dla nauczycieli jest równa kwocie odpisu podstawowego, który wynosi 37,5% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w drugim półroczu roku poprzedniego, jeżeli przeciętne wynagrodzenie z tego okresu stanowiło kwotę wyższą (art. 5 ust. 2 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych).
Odpisy na ZFŚS
Podstawa naliczania | Wysokość |
Na jednego pracownika - 37,5% | 1185,66 zł |
Na jednego pracownika wykonującego prace w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze - w rozumieniu przepisów o emeryturach pomostowych | 1580,89 zł |
Na jednego młodocianego: | |
w pierwszym roku nauki - 5% | 158,09 zł |
w drugim roku nauki - 6% | 189,71 zł |
w trzecim roku nauki - 7% | 221,32 zł |
Na każdą zatrudnioną osobę, w stosunku do której orzeczono znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności, wysokość odpisu podstawowego może być zwiększona o 6,25% - do 43,75% podstawy wymiaru | 197,61 zł |
Pracodawcy sprawujący opiekę socjalną nad emerytami i rencistami, w tym także ze zlikwidowanych zakładów pracy, mogą zwiększyć fundusz o 6,25% na każdego emeryta i rencistę uprawnionego do tej opieki | 197,61 zł |
Pracodawcy, którzy utworzyli zakładowy żłobek lub klub dziecięcy oraz przeznaczą na ten cel z odpisu podstawowego kwotę odpowiadającą 7,5 punktu procentowego tego odpisu mogą zwiększyć fundusz na każdą zatrudnioną osobę o 7,5%, pod warunkiem przeznaczenia całości tego zwiększenia na prowadzenie żłobka lub klubu dziecięcego | 237,13 zł |
Na podstawie art 3 ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2018, do ustalania odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych dla nauczycieli w 2018 r. stosuje się kwotę bazową obowiązującą 1 stycznia 2018 r. Kwota ta wynosi 2618,10 zł.
Odpis na Fundusz dla nauczycieli ustala się jako iloczyn planowanej, przeciętnej w danym roku kalendarzowym, liczby nauczycieli zatrudnionych w pełnym i niepełnym wymiarze zajęć (po przeliczeniu na pełny wymiar zajęć) skorygowanej w końcu roku do faktycznej przeciętnej liczby zatrudnionych nauczycieli (po przeliczeniu na pełny wymiar zajęć) i 110% kwoty bazowej
WAŻNE: W 2018 r. odpis na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych dla nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć wynosi 2879,91 zł, tj. 2618,10 zł x110%.
W 2018 r. podstawę wymiaru odpisu podstawowego, o którym mowa w przepisach o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, stanowi przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej w drugim półroczu 2012 r. ogłoszone przez Prezesa GUS (art. 5f ustawy o ZFŚS).
Oznacza to, że w 2018 r. odpis podstawowy dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze godzin w normalnych warunkach wynosi 1185,66 zł (3161,77 zł x 37,5%). Ma to wpływ na wysokość świadczenia urlopowego dla nauczyciela, bowiem świadczenie to przysługuje w wysokości wspomnianego odpisu podstawowego.
Zatem w 2018 r. nauczycielowi, który jest zatrudniony w pełnym wymiarze zajęć, za cały rok szkolny należy wypłacić świadczenie urlopowe w wysokości 1185,66 zł.
WAŻNE: Wysokość świadczenia urlopowego dla nauczycieli w 2018 r. wynosi 1185,66 zł.
Świadczenie w takiej (pełnej) wysokości przysługuje nauczycielom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy i przez cały rok szkolny. Jest wypłacane nauczycielom proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy i okresu zatrudnienia
W przypadku nauczycieli wykonujących swoje obowiązki służbowe w niepełnym wymiarze czasu pracy kwota należnego świadczenia urlopowego jest ustalana proporcjonalnie do wymiaru zajęć. Ta sama zasada obowiązuje przy zatrudnieniu, które trwało przez niepełny rok szkolny. Wysokość świadczenia urlopowego należy wówczas obliczyć w odniesieniu do okresu przepracowanego w danym roku szkolnym. W tym celu należy:
wartość świadczenia trzeba podzielić przez 12,
wynik pomnożyć przez liczbę miesięcy trwania zatrudnienia (do okresu zatrudnienia należy wliczyć okresy ferii letnich i zimowych).
Przykład
Nauczyciel jest zatrudniony w szkole publicznej od 1 stycznia 2018 r. w wymiarze 1/4 etatu. Obliczamy wysokość świadczenia urlopowego tego nauczyciela za 2018 r.
Nauczyciel powinien otrzymać świadczenie urlopowe w wysokości odpowiadającej okresowi jego zatrudnienia w danym roku szkolnym. Ponadto wysokość świadczenia powinna być ustalona proporcjonalnie do obowiązującego go wymiaru czasu pracy.
Krok 1. 1185,66 zł : 12 miesięcy x 1/4 etatu = 24,70 zł,
Krok 2. 24,70 zł x 8 miesięcy zatrudnienia = 197,60 zł.
Nauczyciel, o którym mowa w pytaniu, otrzyma świadczenie urlopowe proporcjonalnie zmniejszone zarówno do okresu pozostawania w zatrudnieniu, jak i wymiaru czasu pracy.
WAŻNE: Praca w godzinach ponadwymiarowych oraz w ramach tzw. podwyższo-nego pensum nie uprawnia nauczyciela do zwiększenia przysługującego mu świadczenia urlopowego.
Należy też pamiętać, że nauczyciele, którzy mają zwiększony odpis socjalny do 50% (np. nauczyciele w zakładach poprawczych czy w schroniskach dla nieletnich), powinni mieć przeliczone również świadczenie urlopowe:
3161,77 zł x 50% = 1580,89 zł.
Świadczenie urlopowe powinno zostać wypłacone nauczycielom do końca sierpnia (czyli do 31 sierpnia) tego roku, za który przysługuje.
Przepisy ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela nie określają zasad i warunków wcześniejszej wypłaty świadczenia urlopowego dla nauczycieli. Nie przewidują jednak również zakazu wcześniejszej wypłaty takiego świadczenia. Przepis art. 53 ust. 1a Karty Nauczyciela wskazuje, że świadczenie urlopowe powinno zostać nauczycielowi wypłacone nie później niż 31 sierpnia danego roku – oznacza to jednocześnie dopuszczalność wcześniejszej wypłaty takiego świadczenia.
WAŻNE: Fakt otrzymania przez nauczyciela świadczenia urlopowego nie pozbawia go automatycznie prawa do innych świadczeń wypłacanych z ZFŚS.
Dopłaty do wypoczynku przysługują wszystkim pracownikom zatrudnionym u danego pracodawcy (nauczycielom, pracownikom administracyjnym oraz byłym pracownikom szkoły).
Decyzja o ich przyznaniu jest uzależniona jedynie od sytuacji życiowej, rodzinnej czy materialnej nauczyciela. W przypadku gdy nauczyciel spełnia warunki uprawniające go do dopłaty do wypoczynku, powinien takie świadczenie otrzymać.
Innymi słowy, nie ma przeszkód, aby nauczyciel otrzymał w danym roku szkolnym dwa świadczenia – świadczenie urlopowe na podstawie Karty Nauczyciela oraz dopłatę do wypoczynku zgodnie z przepisami ustawy o ZFŚS. Świadczenia te są od siebie niezależne i przysługują z innych tytułów.
Iga Dębińska
Podstawa prawna: art. 53 ust. 1a ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (tekst jednolity: Dz.U. z 2018 r. poz. 967 z późn.zm.); art. 5 ust. 2 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jednolity: Dz.U. z 2017 r. poz. 2191 z późn.zm.).
