ODPOWIEDŹ
Prawo do dodatkowych dni urlopu nie zależy od złożenia wniosku o przyznanie takiego urlopu przez pracownika, ale od posiadania wymaganego stopnia niepełnosprawności (znacznym lub umiarkowanym) oraz od przepracowania jednego roku po uzyskaniu przez zainteresowanego orzeczenia o staopniu niepełnosprawności. Wymiar dodatkowego urlopu dla pracownika niepełnosprawnego to 10 dni.
UZASADNIENIE
Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (dalej: ustawa o zatrudnianiu osób niepełnosprawnych) dodatkowe dni wolne przysługują pracownikowi niepełnosprawnemu, który ma orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Przesłanką nabycia prawa do pierwszego urlopu dodatkowego przez osobę niepełnosprawną jest przepracowanie jednego roku po dniu zaliczenia do jednego ze wskazanych stopni niepełnosprawności. Za dzień zaliczenia do stopnia niepełnosprawności należy uznać dzień posiedzenia zespołu orzekającego (data wydania orzeczenia).
W wyroku z 29 czerwca 2005 r. (sygn.. akt II PK 339/04) Sąd Najwyższy stwierdził, że prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego przysługuje pracownikowi zaliczonemu do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, chociażby nie wystąpił do pracodawcy o przyznanie takiego urlopu. Dzieje się tak, ponieważ ani przepisy ustawy o zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, ani Kodeks pracy nie uzależniają prawa do urlopu wypoczynkowego od wniosku osoby do urlopu uprawnionej. Nieuzyskanie przez pracodawcę wiadomości o przysługującym pracownikowi z mocy prawa prawie do dodatkowego urlopu wypoczynkowego może – w konkretnych okolicznościach - oznaczać tylko tyle, że pracodawcy nie można zarzucić zawinionego niewykonywania zobowiązania do udzielenia urlopu zgodnie z przepisami prawa pracy. Brak winy pracodawcy nie unicestwia samego prawa do dodatkowego urlopu wypoczynkowego, może jednak mieć znaczenie przy rozpatrywaniu roszczenia o ekwiwalent pieniężny należny w przypadku niewykorzystania przysługującego urlopu w całości lub w części.
Prawo do corocznego, nieprzerwanego i płatnego urlopu wypoczynkowego gwarantuje każdemu pracownikowi ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (dalej: k.p.). Dla pracownika zatrudnionego na cały etat wymiar urlopu to 20 dni (jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat) lub 26 dni dla pracowników zatrudnionych co najmniej 10 lat.
Jak już wspomniano, oprócz urlopu w takim wymiarze osobie niepełnosprawnej zatrudnionej na pełen etat przysługuje 10 dodatkowych dni roboczych urlopu w roku kalendarzowym. Oznacza to, że niepełnosprawny pracujący mniej niż 10 lat będzie mógł w roku kalendarzowym skorzystać z 30 dni urlopu, natomiast osoba niepełnosprawna zatrudniona dłużej niż 10 lat będzie miała 36 dni urlopu w roku. Udzielając urlopu wypoczynkowego pracownikom niepełnosprawnym należy pamiętać, że jeden dzień urlopu odpowiada 7 lub 8 godzinom pracy. Jest to uzależnione od stopnia niepełnosprawności pracownika.
Pierwszy dodatkowy urlop osoba niepełnosprawna nabywa w całości, niezależnie od miesiąca, w którym uzyskała do niego prawo. Oznacza to, że nawet jeżeli niepełnosprawny nabył prawo do urlopu w listopadzie i tak należy mu się cały urlop (art. 19 ust. 1 ustawy o zatrudnianiu osób niepełnosprawnych).
Jeśli pracownik niepełnosprawny nie wykorzysta swojego dodatkowego urlopu wypoczynkowego w danym roku, urlop ten przechodzi na następny rok. Pracodawca powinien udzielić go pracownikowi najpóźniej do końca trzeciego kwartału następnego roku kalendarzowego.
Wymiar urlopu dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika.
Ponieważ dla kwestii urlopowych kluczowe jest pozostawanie w stosunku pracy, a nie jej świadczenie, prawo do urlopu nabywa również pracownik, który nie wykonywał pracy z powodu choroby i pobierał w tym czasie zasiłek chorobowy. Wyjątek stanowi tutaj urlop bezpłatny, zdrowotny, nieświadczenie pracy w związku z odbywaniem kary pozbawienia wolności czy odbywaniem służby wojskowej.
A co z urlopem dodatkowym w przypadku utraty statusu osoby niepełnosprawnej lub zaliczeniu jej do lekkiego stopnia niepełnosprawności? Osoba taka traci prawo do kolejnego dodatkowego urlopu wypoczynkowego. Natomiast nie traci tego prawa do urlopów, do których nabyła prawo przed utratą statusu niepełnosprawnego lub zmianą stopnia niepełnosprawności na lekki (dotyczy to zarówno urlopów zaległych jak i bieżących).
WAŻNE! Roszczenia ze stosunku pracy dotyczące udzielenia dodatkowych dni wolnych przedawniają się z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (art. 291 § 1 k.p.).
Anna Raczyńska
Podstawa prawna: art. 19 i 66 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jednolity: Dz.U. 2016 r. poz. 2046 z późn.zm.); art. 152, art. 154 § 1, art. 154
2
§ 1, art. 168, art. 291 § 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz.U. 2016 r. poz. 1666 z późn.zm.).
