Odpowiedź
Jeśli pracownik złożył pracodawcy stosowny wniosek, to pracodawca nie ma podstaw do odmowy wcześniejszego odpracowania czasu pracy w związku wyjściem prywatnym pracownika, zanim wyjście prywatne nastąpiło.
Uzasadnienie
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy przyczynami usprawiedliwiającymi nieobecność pracownika w pracy są zdarzenia i okoliczności określone przepisami prawa pracy, które uniemożliwiają stawienie się pracownika do pracy i jej świadczenie, a także inne przypadki niemożności wykonywania pracy wskazane przez pracownika i uznane przez pracodawcę za usprawiedliwiające nieobecność w pracy.
W myśl przepisów Kodeksu pracy do celów rozliczania czasu pracy pracownika:
1) przez dobę - należy rozumieć 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy;
2) przez tydzień - należy rozumieć 7 kolejnych dni kalendarzowych, poczynając od pierwszego dnia okresu rozliczeniowego.
Odpowiednio do art. 151 Kodeksu pracy praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy, stanowi pracę w godzinach nadliczbowych. Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna w razie:
1) konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii;
2) szczególnych potrzeb pracodawcy.
Liczba godzin nadliczbowych przepracowanych w związku z tymi okolicznościami nie może przekroczyć dla poszczególnego pracownika 150 godzin w roku kalendarzowym.
WAŻNE:
Pracy w godzinach nadliczbowych nie stanowi czas odpracowania zwolnienia od pracy, udzielonego pracownikowi, na jego pisemny wniosek, w celu załatwienia spraw osobistych. Odpracowanie zwolnienia od pracy nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku, o którym mowa w art. 132 i 133 Kodeksu pracy.
Trzeba podkreślić, że w zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych pracodawca, na pisemny wniosek pracownika, może udzielić mu w tym samym wymiarze czasu wolnego od pracy. Udzielenie czasu wolnego w zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych może nastąpić także bez wniosku pracownika. W takim przypadku pracodawca udziela czasu wolnego od pracy, najpóźniej do końca okresu rozliczeniowego, w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych, jednakże nie może to spowodować obniżenia wynagrodzenia należnego pracownikowi za pełny miesięczny wymiar czasu pracy. W sytuacji gdy pracownik w zamian za przepracowany czas w godzinach nadliczbowych odbiera czas wolny od pracy, to pracownikowi nie przysługuje dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych.
Przykład
Okres rozliczeniowy czasu pracy obejmuje 1 miesiąc. Pracownik biurowy w dniu 27 grudnia przepracował ponad wymiar 8, dodatkowo 2 godziny w ramach nadgodzin. W dniu 30 grudnia złożył wniosek dotyczący wyjścia prywatnego. Wyjście prywatne pracownika w dniu 30 grudnia wynosiło 3 godziny. Zatem saldo godzin pracy będzie wynosiło (-1) godzina do odpracowania przez pracownika w miesiącu grudniu. Jeśli pracownik nie odpracuje tej godziny, to pracodawca będzie musiał proporcjonalnie obniżyć miesięczne wynagrodzenie.
Wobec powyższego, pracodawca ma prawo do zwolnienia pracownika z pracy w celach prywatnych. Czas takiej nieobecności, zgodnie z Kodeksem pracy nie jest czasem pracy pracownika, bowiem pracownik nie pozostaje w tym czasie w dyspozycji pracodawcy. Wymiar czasu wolnego udzielonego pracownikowi na załatwienie spraw prywatnych obniża obowiązujący go wymiar czasu pracy, a czas w którym pracownik odpracowuje prywatne wyjście podlega wliczeniu do czasu pracy. Odpracowanie czasu prywatnego wyjścia, bez powstania nadgodzin możliwe jest jedynie na pisemny wniosek pracownika. Należy także zauważyć, że za czas, w którym pracownik skorzystał z wyjścia prywatnego nie przysługuje wynagrodzenie. Jednakże pracownik może odpracować, te nieobecność w pracy, także w innym dniu roboczym, bez powstania nadgodzin.
Zatem, pracownik może wykorzystać czas przepracowany w godzinach nadliczbowych na czas związany z wyjściem prywatnym w innym dniu tj. także po dniu, w którym powstały nadgodziny.
Podstawa prawna: § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (tekst jednolity: Dz.U. z 2014 r. poz. 1632); art. 128 art. 151 § 1, art. 151 § 21, art. 1512 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 1043 z późn.zm.).
