W jednostce samorządu terytorialnego na stanowisko kierownicze poprzedni dyrektor zatrudnił osobę, która nie posiadała odpowiednich kwalifikacji. Nie spełnia ona wymagań dotyczących stażu pracy i wykształcenia. Jakie konsekwencje powoduje to w zakresie stosunku pracy tej osoby?
ODPOWIEDŹ
Umowa o pracę zawarta z pracownikiem jest ważna, ponieważ to na pracodawcy ciąży obowiązek sprawdzenia, czy kandydat do pracy spełnia wszystkie wymagania nakładane przez przepisy. Pracownik nie może jednak nadal być zatrudniony na tym stanowisku. Można przenieść go do innej pracy lub wypowiedzieć mu umowę o pracę.
UZASADNIENIE
Pełnienie funkcji kierowniczych w jednostkach organizacyjnych jednostek samorządu terytorialnego wymaga spełnienia określonych warunków co do wykształcenia i stażu pracy. Przepisy wskazują również dokładnie liczbę lat pracy dopuszczającą do wykonywania pracy na tego rodzaju stanowiskach. Przepisy umożliwiają jednak pracodawcy w szczególnie uzasadnionych przypadkach (np. posiadanie przez daną osobę szczególnych kwalifikacji czy szczególna wiedza danej osoby związana z pracą w danym wydziale) skrócenie okresu pracy zawodowej wymaganego na danym stanowisku. Możliwość ta dotyczy jedynie stażu pracy. Nie może to być także okres krótszy niż 2 lata w odniesieniu do osób zatrudnionych na stanowiskach kierowniczych. Pozostałe kryteria – przede wszystkim wykształcenie – muszą być bezwzględnie wypełnione.
WAŻNE: To do obowiązków pracodawcy należy zadbanie aby wymagania stawiane osobom zatrudnianym w samorządzie na stanowiskach kierowniczych zostały spełnione.
Pracownik nie powinien ponosić negatywnych konsekwencji bezprawnych działań pracodawcy w zakresie zatrudnienia, a takie konsekwencje powstałyby przy uznaniu nieważności umowy o pracę na skutek zawarcia jej wbrew ustawie. Dlatego zawarcie umowy o pracę z pracownikiem, który nie spełnia odpowiednich kwalifikacji wymaganych na danym stanowisku, nie powoduje nieważności umowy o pracę.
Nieważności zawartej umowy o pracę nie możemy też uznać na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego, które stosujemy posiłkowo w sprawach nieuregulowanych w przepisach prawa pracy. Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, np. taki, że na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność ta jest ważna w pozostałej części, chyba że z okoliczności wynika, że bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.
Umowa o pracę jest zatem ważna, jednak osoba ta nie może być zatrudniona na danym stanowisku. Fakt ten uzasadnia wypowiedzenie pracownikowi warunków pracy i płacy lub nawet definitywne wypowiedzenie umowy o pracę.
Iga Dębińska
Podstawa prawna: art. 30, art. 42 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz.U. z 2018 r. poz. 917 z późn.zm.); art. 3 ustawy z 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (tekst jednolity: Dz.U. z 2018 r. poz. 1260).