Dzień wolny od pracy czy urlop okolicznościowy za oddanie krwi

Odpowiedź

Dawcy krwi przysługuje min. zwolnienie od pracy w dniu, w którym oddaje krew, i na czas okresowego badania lekarskiego dawców krwi. Pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika będącego krwiodawcą na czas oznaczony przez stację krwiodawstwa w celu oddania krwi. Dzień wolny na oddanie krwi nie jest urlopem okolicznościowym. Zatem, podanie pracownika o urlop okolicznościowy nie ma podstaw prawnych, a co za tym idzie pracodawca nie może usprawiedliwić nieobecności w pracy pracownika w innym dniu niż dzień, w którym krew była oddana.

Uzasadnienie

Zgodnie z Kodeksem pracy reguły  udzielania pracownikom zwolnień od pracy określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy, a także przypadki, w których za czas nieobecności lub zwolnienia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Organizację, zadania i zasady oddawania i pobierania krwi reguluje ustawa o publicznej służby krwi. Zgodnie z art. 9 ustawy o publicznej służbie krwi zasłużonemu honorowemu dawcy krwi i honorowemu dawcy krwi przysługuje:

1. zwolnienie od pracy w dniu, w którym oddaje krew, i na czas okresowego badania lekarskiego dawców krwi na zasadach określonych w odrębnych przepisach,
2. zwrot utraconego zarobku na zasadach wynikających z przepisów prawa pracy,
3. zwrot kosztów przejazdu do jednostki organizacyjnej publicznej służby krwi na zasadach określonych w przepisach w sprawie diet i innych należności z tytułu podróży służbowych na obszarze kraju; koszt przejazdu ponosi jednostka organizacyjna publicznej służby krwi,
4. posiłek regeneracyjny.

Należy dodać, że dawcy krwi przysługuje tytuł „Honorowy Dawca Krwi”.
Zauważyć należy, że za czas zwolnienia od pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia ustalonego w sposób określony w przepisach wydanych na podstawie art. 297 Kodeksu pracy.
Zgodnie a treścią art. 297 Kodeksu pracy Minister Pracy i Polityki Socjalnej określi w drodze rozporządzenia min. sposób ustalania wynagrodzenia przysługującego w okresie niewykonywania pracy. W § 5 tegoż rozporządzenia przy ustalaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy oraz za czas niewykonywania pracy, gdy przepisy przewidują zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia, stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy.
Definicja urlopu wynika z art. 152 Kodeksu pracy. W myśl tego przepisu pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Wymiar urlopu zależy od okresu zatrudnienia. Dodatkowo ustawodawca rozróżnia także m.in. urlop wychowawczy, urlop bezpłatny.
Zatem, dawcy krwi przysługuje zwolnienie z pracy w dniu w którym oddaje krew. Pracodawca ma obowiązek zwolnić od pracy pracownika będącego krwiodawcą na czas oznaczony przez stację krwiodawstwa w celu oddania krwi.

Podstawa prawna: art. 9 ustawy z 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 1222); § 12, § 16 rozporządzenia z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (tekst jednolity: Dz.U. z 2014 r. poz. 1632); art. 297, art. 2982 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeksu pracy (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 1040 z późn.zm.); § 5 rozporządzenia z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (tekst jednolity: Dz.U. z 2017 r. poz. 927).