2019 rok - najważniejsze zmiany w przepisach

1. Zmiana przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych

Zmiany te związane są z modyfikacjami niektórych ustaw w związku ze skróceniem okresu przechowywania akt pracowniczych oraz ich elektronizacją.

Raport informacyjny

Na płatników składek nałożono obowiązek sporządzania raportu informacyjnego będącego zestawieniem informacji dotyczących pracowników i osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz osób z nimi współpracujących, które zostały zgłoszone przez płatnika składek do ubezpieczeń społecznych po raz pierwszy po 31 grudnia 1998 r., a przed 1 stycznia 2019 r.

Raport taki powinien zawierać następujące informacje:

• a) dane dotyczące wypłaconego przychodu niezbędne do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty – informacja ma obejmować lata kalendarzowe przypadające w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 31 grudnia 2018 r.,

• b) dane dotyczące wykonywania pracy przez nauczyciela, wychowawcę lub innego pracownika pedagogicznego zatrudnionego w placówkach, o których mowa w art. 2 pkt 1 ustawy z 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych, w określonym wymiarze obowiązkowego wymiaru zajęć – informacje mają dotyczyć okresu od 1 stycznia 1999 r. do 31 grudnia 2018 r., z wyjątkiem danych za nauczyciela, wychowawcę lub innego pracownika pedagogicznego, od którego płatnik składek uzyskał na piśmie informację o ustaleniu prawa do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego na podstawie tej ustawy,

• c) dane dotyczące wykonywania pracy przez nauczyciela, wychowawcę lub innego pracownika pedagogicznego zatrudnionego w placówkach, o których mowa w art. 1 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela, w określonym wymiarze obowiązkowego wymiaru zajęć – dane mają obejmować okres od 1 stycznia 1999 r. do 31 grudnia2008 r., z wyjątkiem danych za nauczyciela, wychowawcę lub innego pracownika pedagogicznego, od którego płatnik składek uzyskał na piśmie informację o ustaleniu prawa do emerytury na podstawie art. 88 tej ustawy,

• d) dane dotyczące okresów wykonywania i wymiaru czasu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, o której mowa w art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – dane mają obejmować okres od 1 stycznia 1999 r. do 31 grudnia2008 r., z wyjątkiem danych za ubezpieczonego, od którego płatnik składek uzyskał na piśmie informację o ustaleniu prawa do emerytury na podstawie art. 32, 33 lub 184 tej ustawy,

• e) dane dotyczące okresów wykonywania i wymiaru czasu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, o której mowa w art. 3 ust. 1 i 3 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych – informacje mają obejmować okres od 1 stycznia 1999 r. do 31 grudnia2008 r., z wyjątkiem danych za ubezpieczonego, od którego płatnik składek uzyskał na piśmie informację o ustaleniu prawa do emerytury pomostowej na podstawie tej ustawy,

• f) informację, czy w okresie zatrudnienia pracownikowi przysługiwał ekwiwalent pieniężny za deputat węglowy, o którym mowa w art. 74 ustawy o komercjalizacji i restrukturyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe”,

• g) datę, tryb rozwiązania ostatniego stosunku pracy, jego podstawę prawną rozwiązania lub wygaśnięcia ostatniego stosunku pracy lub stosunku służbowego oraz informację, z czyjej inicjatywy stosunek pracy został rozwiązany.

Obowiązek podawania dodatkowych informacji przekazywanych w zgłoszeniu wyrejestrowania pracownika, który rozpoczął pracę po wejściu w życie przepisów ustawy w zakresie rozwiązania stosunku pracy, niezbędnych do ustalenia przyszłego prawa do świadczeń

Zgłoszenie wyrejestrowania z ubezpieczeń społecznych pracownika będzie od Nowego Roku zawierać dodatkowe informacje dotyczące: daty, tryby rozwiązania ostatniego stosunku pracy, podstawy prawnej rozwiązania lub wygaśnięcia ostatniego stosunku pracy lub stosunku służbowego oraz informację, z czyjej inicjatywy stosunek pracy został rozwiązany.

Informacje przekazane za pomocą raportu informacyjnego będą umieszczane na koncie ubezpieczonego. Dzięki temu ubezpieczony będzie miał bieżący dostęp do danych zebranych na koncie za pośrednictwem PUE ZUS.

Dla osób zatrudnionych po dniu wejścia w życie ustawy obowiązywać będzie zasada dziesięcioletniego okresu przechowywania dokumentacji pracowniczej

Rozszerzeniu ulegnie zakres przedmiotowy imiennych raportów miesięcznych przekazywanych do ZUS. Będą one wzbogacone o dane dotyczące wypłaconego przychodu niezbędne do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty.

Nowe obowiązki płatnika, który zdecyduje się na przekazywanie raportów informacyjnych

Płatnik składek będzie mógł w każdym czasie złożyć do ZUS oświadczenie o zamiarze przekazania raportów informacyjnych. Złożenie takiego oświadczenia skutkuje obowiązkiem przekazania raportów informacyjnych za wszystkich pracowników i zleceniobiorców zgłoszonych do ubezpieczeń po 31 grudnia1998 r., a przed dniem wejścia w życie ustawy.

WAŻNE: Płatnik składek może odwołać oświadczenie o zamiarze przekazania raportów informacyjnych. Ma na to czas do czasu złożenia pierwszego raportu informacyjnego.

Płatnik będzie składał raport informacyjny za ubezpieczonego:

• gdy będzie do wyrejestrowywał z ubezpieczeń społecznych;

• w terminie roku od złożenia oświadczenia o zamiarze przekazania raportów informacyjnych – jeśli nastąpi wyrejestrowanie ubezpieczonego przed złożeniem tego oświadczenia.

Na płatnika składek nałożony zostanie obowiązek przekazania pracownikowi kopii przekazanego raportu informacyjnego oraz dowodów potwierdzających wykonywanie w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Do raportu dołączyć należy pouczenie o:

• okresie dotyczącym przechowywania dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akt osobowych pracownika;

• prawie do odbioru dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akt osobowych pracownika w terminie miesiąca kalendarzowego rozpoczynającego się w następnym dniu po upływie dziesięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym raport informacyjny został złożony;

• prawie do uzyskania kopii dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akt osobowych pracownika.

Podobną kopię raportu jak opisany powyżej dostanie też od płatnika składek zleceniobiorca. Do kopi tej musi być dołączone pouczenie o:

• okresie przechowywania dokumentów, na podstawie których następuje ustalenie podstawy wymiaru emerytury lub renty ubezpieczonego przez okres dziesięciu lat od końca roku kalendarzowego, w którym ubezpieczony zakończył pracę u danego płatnika składek – w przypadku ubezpieczonego zgłoszonego u danego płatnika składek do ubezpieczeń po 31 grudnia 2018 r. lub przez okres dziesięciu lat od końca roku kalendarzowego, w którym został złożony raport informacyjny;

• prawie do odbioru dokumentacji, w terminie miesiąca kalendarzowego rozpoczynającego się w następnym dniu po upływie okresu dziesięciu lat od końca roku kalendarzowego, w którym ubezpieczony zakończył pracę u danego płatnika, lub od końca roku kalendarzowego, w którym został złożony raport informacyjny.

Płatnik składek będzie musiał składać korygujący raport informacyjny w przypadku stwierdzenia przez siebie albo przez ubezpieczonego nieprawidłowości w raporcie informacyjnym.

Efektem złożenia raportów informacyjnych za pracowników i zleceniobiorców będzie skrócenie okresu przechowywania ich dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akt osobowych pracownika i dokumentacji, na podstawie których następuje ustalenie podstawy wymiaru emerytury lub renty do dziesięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym raport informacyjny został złożony.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie miał obowiązek informować ubezpieczonego o przekazaniu przez płatnika składek raportu informacyjnego. Informacja taka powinna zawierać pouczenie o konieczności wystąpienia do płatnika składek o wydanie dowodów potwierdzających wykonywanie w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, o której mowa w art. 32 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, oraz dowodów potwierdzających wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, o której mowa w art. 3 ust. 1 i 3 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych. Dane te będą obejmować okres od 1 stycznia 1999 r. do 31 grudnia 2008 r.

2. Zmiany w podatkach dotyczące pracowników

Od 1 stycznia 2019 r. płatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych (pracodawcy, zleceniodawcy) mają obowiązek przekazywać urzędowi skarbowemu informacje i deklaracje podatkowe wyłącznie w  formie elektronicznej.

Liczba osób, za które zostaną sporządzone takie dokumenty nie ma już znaczenia dla obowiązku elektronicznego przekazywania ich organowi podatkowemu. Stare przepisy zezwalające na przesyłanie informacji i deklaracji w formie papierowej w przypadku płatników sporządzających wskazaną dokumentację za nie więcej niż 5 podatników przestały obowiązywać.

WAŻNE: Pierwszy raz powszechny obowiązek elektronicznej wysyłki informacji i deklaracji będzie dotyczyć przychodów uzyskanych przez podatników od 1 stycznia 2018 r.

Skróceniu o 1 miesiąc, do 31 stycznia następnego roku, uległ termin na przekazanie urzędowi skarbowemu informacji PIT–11, PIT–8C, IFT–1/IFT–1R za 2018 r. Jednak podatnicy nadal powinni otrzymać je do końca lutego po roku podatkowym.

Zmienił się moment uwzględniania oświadczenia składanego przez pracownika, do którego przychodów mają zastosowanie autorskie koszty uzyskania przychodów, o rezygnacji ze stosowania tych kosztów. Od Nowego Roku płatnik uwzględni takie oświadczenie od miesiąca jego złożenia, a jeżeli nie miał takiej możliwości – od następnego miesiąca.

3. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopie wychowawczym

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopie wychowawczym stanowi kwota 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek (art. 18 ust. 5b ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych– dalej u.ustawa o s.u.s.). Podstawa ta nie może być jednak wyższa niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres dwunastu miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy i nie może być niższa niż 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia (art. 18 ust. 14 ustawy o s.u.s.).

Minimalna podstawa wymiaru składek emerytalno–rentowych wynosi:

• jeśli pracownik jest zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy – 2250 zł,

• jeśli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy – 1687,50 zł.

Maksymalna podstawa wymiaru składek emerytalno–rentowych wynosi:

• jeśli pracownik jest zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy – 2859 zł,

• jeśli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy – 2859 zł.

4. Minimalna podstawa wymiaru składek pracowników zatrudnionych za granicą

Podstawy wymiaru składek nie stanowi część wynagrodzenia pracowników, których przychód jest wyższy niż przeciętne wynagrodzenie, zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców, w wysokości równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu. Tak ustalony miesięczny przychód tych osób stanowiący podstawę wymiaru składek nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, ogłoszonego na dany rok kalendarzowy.

W 2019 r. będzie to kwota 4765 zł.

5. Minimalna podstawa zasiłku chorobowego

Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tego wynagrodzenia:

2250 zł – (2250 zł x 13,71%) = 1941,53 zł.

Dzienna stawka zasiłku w zależności od wysokości świadczenia wynosi:

• 100% podstawy wymiaru – 64,72 zł,

• 80% podstawy wymiaru – 51,77 zł,

• 70% podstawy wymiaru – 45,30 zł,

• 60% podstawy wymiaru – 38,83 zł,

• 90% podstawy wymiaru – 58,25 zł,

• 75% podstawy wymiaru – 48,54 zł.

6. Zmiany w Karcie Nauczyciela

Od 1 stycznia 2019. r. zmienią się zasady finansowania doskonalenia zawodowego nauczycieli. Nastąpi obniżenie środków wyodrębnionych w budżetach organów prowadzących szkoły na dofinansowanie doskonalenia zawodowego nauczycieli do 0,8% planowanych rocznych środków przeznaczonych na wynagrodzenia osobowe nauczycieli.

7. Zmiany w służbie i szkoleniach bhp

Od 1 stycznia 2019 r. zostały wprowadzone uproszczenia dla pracodawców w zakresie obowiązków bhp. Dla zatrudnianych pracowników administracyjno-biurowych pracodawcy nie będą musieli przeprowadzać okresowych szkoleń bhp, pod warunkiem że:

• rodzaj przeważającej działalności pracodawcy w rozumieniu przepisów o statystyce publicznej znajduje się w grupie działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecia kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych,

• z oceny ryzyka zawodowego nie wynika, że szkolenie okresowe jest konieczne.

Przed zmianą przepisów pracodawca miał obowiązek zapewnić każdemu pracownikowi, przed dopuszczeniem go do pracy, przeszkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy (szkolenie wstępne), a także okresowe szkolenia w tym zakresie.

Pomimo zaliczenia do nie wyższej niż trzecia kategorii ryzyka pracodawca musi przeprowadzić okresowe szkolenie bhp pracownika administracyjno-biurowego w przypadku, gdy z dokonanej oceny ryzyka zawodowego na danym stanowisku pracy wynika, że przeprowadzenie szkolenia okresowego pracownika stało się konieczne. W tym przypadku szkolenie okresowe przeprowadza się w terminie nie dłuższym niż 6 miesięcy, licząc od dnia dokonania oceny ryzyka.

W razie zmiany kategorii ryzyka powodującej zaliczenie do wyższej niż trzecia kategorii ryzyka pracodawca będzie miała obowiązek przeprowadzić szkolenie okresowe w zakresie bhp administracyjno-biurowego w terminie nie dłuższym niż 6 miesięcy, licząc od dnia ustalenia wyższej kategorii ryzyka.

Kolejna zmiana dotyczy służby bhp. Od 1 stycznia 2019 r. zadania służby bhp mogą wykonywać pracodawcy zatrudniający do 50 pracowników, a nie, jak w latach poprzednich - do 20.

Pracodawca, który posiada ukończone szkolenie niezbędne do wykonywania zadań służby bhp, może sam wykonywać zadania tej służby, jeżeli zatrudnia:

• do 10 pracowników albo

• do 50 pracowników i jest zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecia kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Ustawodawca zachował natomiast pozostałe warunki uprawniające pracodawcę do wykonywania zadań służby bhp.

8. Kwoty wolne od potrąceń w przypadku wynagrodzeń pochodzących z umów cywilnoprawnych

Wynagrodzenie osoby zatrudnionej na umowę zlecenia może być, tak samo jak wynagrodzenie za pracę, zajęte przez komornika na podstawie tytułu wykonawczego. Do końca 2018 r. zleceniodawca, który otrzymał tytuł wykonawczy na zajęcie wierzytelności przysługujących zleceniobiorcy, co do zasady, ma obowiązek dokonać zajęcia całego wynagrodzenia ze zlecenia, jeżeli tak wynika z zawiadomienia.

Zmieniło się to od 1 stycznia 2019 r., kiedy to zaczęły obowiązywać przepisy nowej ustawy z 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych. Reguluje ona m.in. zasady ochrony wynagrodzenia zleceniobiorców przed potrąceniami komorniczymi. Zapewnieniając tym osobom minimum egzystencji i ochrony przed egzekucją zrówna je z osobami mającymi status pracowników.

WAŻNE: Do wynagrodzeń zleceniobiorców – dłużników należy wprost stosować przepisy Kodeksu pracy o granicy potrącenia i kwocie wolnej od potrąceń.

Ochrona przed potrąceniami przysługuje osobie wykonującej pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej będącej osobą fizyczną jeżeli należne mu świadczenie:

• ma charakter powtarzający się oraz

• zapewnia utrzymanie albo stanowi jedyne źródło dochodu.

Do tego rodzaju świadczeń od 1 stycznia 2019 r. stosuje się przepisy Kodeksu pracy zarówno w zakresie granicy potrącenia, jak i kwoty wolnej od potrąceń (art. 833 § 21 Kodeksu postępowania cywilnego).

W zależności od rodzaju potrącenia granica wynosi:

• do wysokości 3/5 wynagrodzenia netto – jeśli egzekucja dotyczy świadczeń alimentacyjnych,

• do wysokości 1/2 wynagrodzenia netto – jeśli egzekucja dotyczy innych należności.

WAŻNE: Nie ma kwoty wolnej od potrąceń w przypadku osoby wykonującej pracę na podstawie umów cywilnoprawnych jeśli jej zadłużenie dotyczy alimentów.

Kwota wolna od potrąceń w przypadku dokonywania egzekucji innych należności niż alimentacyjne stanowi 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę netto (w 2019 r.– 2250 zł brutto). Kwota wolna od potrąceń, stosowana do wynagrodzenia pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy, ulega zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.

9. Pracownicze Plany Kapitałowe

Przepisy dotyczące PPK weszły w życie 1 stycznia 2019 roku, ale pracodawcy będą mieli czas na przygotowanie się do wprowadzenia Pracowniczych Planów Kapitałowych.

Pracownicze Plany Kapitałowe umożliwią gromadzenie oszczędności wypłacanych po przejściu na emeryturę. Pieniądze zgromadzone w Pracowniczych Planach Kapitałowych będą prywatną własnością uczestników PPK, a pierwsi pracownicy będą mogli zacząć oszczędzać już w połowie 2019 roku.

Pracownicze Plany Kapitałowe będą wprowadzane etapami aż do 2021 roku – w zależności od wielkości firmy.

Harmonogram przystępowania firm do PPK:

• pracodawcy zatrudniający powyżej 250 osób (3,3 mln) – 1 lipca 2019 roku,

• pracodawcy zatrudniający od 50 do 249 osób (2 mln) – 1 stycznia 2020 roku,

• pracodawcy zatrudniający od 20 do 49 osób (1,1 mln) – 1 lipca 2020 roku,

• pracodawcy pozostali (5,1 mln) – 1 stycznia 2021roku.

PPK to dobrowolny system gromadzenia oszczędności dla wszystkich zatrudnionych płacących składki na ZUS, niezależnie od formy zatrudnienia. To powszechny program społeczny zwiększający bezpieczeństwo finansowe Polaków PPK to program: dobrowolny – można zrezygnować z oszczędzania w dowolnym momencie, tani – niski limit kosztów (0,6%), przyjazny pracownikom – nic nie trzeba robić, aby przystąpić do PPK.

Pieniądze zgromadzone w Pracowniczym Planie Kapitałowym przez ich uczestnika zostaną wypłacone mu po osiągnięciu 60. roku życia (ten sam wiek dla kobiet i mężczyzn wprowadzono zgodnie z zasadami równego traktowania w odniesieniu do dobrowolnych systemów zabezpieczenia emerytalnego pracowników).

Zgromadzone środki będą stanowić prywatną własność uczestników.

Wpłaty do PPK będą dokonywane przez podmiot zatrudniający i uczestnika programu. Wpłata podstawowa do PPK wyniesie 2% wynagrodzenia, stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe od uczestnika programu i 1,5% wynagrodzenia, stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe od pracodawcy.

WAŻNE: Osoby najmniej zarabiające, tj. takie których miesięczne wynagrodzenie uzyskiwane z różnych źródeł, będzie równe lub niższe niż 120% minimalnego wynagrodzenia w danym roku – będą mogły dokonywać wpłaty podstawowej niższej niż 2%, ale nie mniejszej niż 0,5%.

Pracodawca będzie mógł zadeklarować w umowie o zarządzanie PPK dokonywanie wpłaty dodatkowej w wysokości do 2,5%. Oznacza to, że pracodawca każdemu pracownikowi będzie dodawał przynajmniej 1,5% ale nie więcej niż 4% (wpłata podstawowa i dodatkowa).

Również uczestnik PPK będzie mógł zadeklarować wpłatę dodatkową do 2%, co daje łącznie maksymalnie 4% (wpłata podstawowa i dodatkowa). W efekcie na konto pracownika w PPK będzie mogła wpływać łączna wpłata od 3,5% do 8% wynagrodzenia.

Realizacja obowiązku tworzenia i prowadzenia PPK będzie kontrolowana przez Państwową Inspekcję Pracy. Pracodawca za niewywiązanie się z obowiązku dokonywania wpłat do PPK będzie podlegał grzywnie w wysokości od 1000 do 1 000 000 zł.

Wpłaty na PPK:

• 250 zł – składka powitalna, jednorazowa ze strony państwa,

• 240 zł – dopłata roczna ze strony państwa,

• 1,5% podstawy składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe – składka podstawowa pracodawcy,

• do 2,5% podstawy składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe – składka dodatkowa pracodawcy,

• 2% podstawy składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe – składka podstawowa pracownika,

• do 2% podstawy składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe – składka dodatkowa pracownika.

Powszechność systemu PPK nakłada na pracodawców obowiązek zawierania z instytucją finansową umowy o zarządzanie PPK, jeżeli zatrudniają co najmniej jedną osobę (w imieniu tej osoby pracodawca będzie musiał zawrzeć umowę z instytucją finansową o prowadzenie PPK).

Taka umowa będzie zawierana elektronicznie i wpisywana do ewidencji PPK prowadzonej przez Polski Fundusz Rozwoju SA.

Instytucjami obsługującymi PPK będą towarzystwa funduszy inwestycyjnych (TFI), które posiadają zgody i zezwolenia na wykonywanie działalności w Polsce. Pracownicze Plany Kapitałowe będą podlegać Komisji Nadzoru Finansowego.

Każdy zatrudniony zostanie zapisany do PPK automatycznie, ale ponieważ oszczędzanie w programie jest dobrowolne – będzie mógł się z niego wycofać. Oznacza to, że uczestnik PPK będzie mógł zrezygnować z dokonywania wpłat do programu na podstawie pisemnej deklaracji złożonej u pracodawcy.

Istnieje jednak możliwość powrotu do programu – co cztery lata pracodawca będzie informował pracownika, który złożył deklarację o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK, o ponownym dokonywaniu wpłat. Oznacza to, że jeśli uczestnik PPK będzie chciał zrezygnować z dokonywania wpłat do PPK, to co 4 lata będzie musiał składać stosowną deklarację.

WAŻNE: Każdy uczestnik PPK, który zrezygnował z udziału w programie, w każdym momencie będzie mógł ponownie do niego przystąpić.

PPK Polski Fundusz Rozwoju będzie prowadził ewidencję Pracowniczych Planów Kapitałowych: towarzystw funduszy inwestycyjnych, PTE, pracowniczych towarzystw emerytalnych i zakładów ubezpieczeń spełniających wymogi określone w ustawie, podmiotów zatrudniających, które zawarły umowy o zarządzanie PPK, umów o zarządzanie PPK zawartych przez podmioty zatrudniające, uczestników PPK.

Powstanie także portal PPK, który będzie miał funkcje informacyjną dla uczestników PPK, będzie służył do prezentacji ofert instytucji finansowych adresowanych do podmiotów zatrudniających, a w przyszłości również do informowania uczestników PPK o wartości zgromadzonych przez nich środków.

Ustawa o PPK reguluje też kwestię podziału pieniędzy w sytuacji rozwodu lub unieważnienia małżeństwa oraz w przypadku śmierci uczestnika programu.

Jeśli uczestnik PPK po osiągnięciu 60. roku życia zdecyduje o wypłacie zgromadzonych środków, to 25% zostanie mu wypłaconych jednorazowo, a pozostałe 75% w co najmniej 120 miesięcznych ratach (10 lat). Osoba taka będzie mogła także wnioskować o wypłatę środków zgromadzonych w PPK w formie świadczenia małżeńskiego. Będzie to możliwe, gdy małżonek uczestnika PPK również osiągnie 60. rok życia, a małżonkowie wspólnie oświadczą, że chcą skorzystać w wypłaty

Świadczenie to będzie wypłacane przez 120 miesięcy (ma być wypłacane małżonkom wspólnie aż do wyczerpania środków). Jednak w przypadku śmierci jednego z nich, świadczenie to będzie wypłacane drugiemu w dotychczasowej wysokości, aż do wyczerpania zasobów.

Ponadto – przed osiągnięciem 60 roku życia – będzie można wnioskować o wypłatę do 25% środków w przypadku poważnego zachorowania pracownika, jego małżonka lub dziecka. W takich przypadkach wypłata, w zależności od wniosku uczestnika, będzie dokonywana jednorazowo albo w ratach. Nie będzie konieczny zwrot tych środków.

Możliwe będzie także jednorazowe, wcześniejsze wypłacenie środków z PPK na sfinansowanie wkładu własnego do kredytu np. przy zakupie mieszkania lub domu – z obowiązkiem zwrotu w ciągu 15 lat.

10. Danina solidarnościowa

Od 1 stycznia 2019 r. będzie funkcjonował Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych. Będzie zasilany z daniny solidarnościowej – w wysokości 4% płaconej przez osoby fizyczne, których dochód w roku podatkowym przekroczy 1 mln zł; daninę zapłacą od tej nadwyżki oraz z częsci składki z Funduszu Pracy w wysokości 0,15%.

WAŻNE: Danina ta po raz pierwszy będzie płacona od dochodów uzyskanych w 2019 r., które podatnik rozliczy składając zeznanie w 2020 r.

Środki z Solidarnościowego Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych przeznaczone zostaną na działania wspierające osoby niepełnosprawne i ich opiekunów w ramach Pakietu Społecznej Odpowiedzialności m.in. na wsparcie społeczne i zawodowe osób niepełnosprawnych, oraz na zadania z zakresu innowacyjnych rozwiązań dotyczących rehabilitacji społecznej i zawodowej.

11. Związki zawodowe

Zmiany w ustawie to konsekwencja wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2 czerwca 2015 r. (K 1/13) stwierdzającego, że obecne przepisy ograniczają wolność tworzenia i wstępowania do związków zawodowych osobom niebędącym pracownikami, a świadczącym pracę za wynagrodzeniem.

Wśród najważniejszych zmian, które wejdą w życie z początkiem przyszłego roku należy wymienić m.in. przede wszystkim prawo do tworzenia i wstępowania do związków przysługujące wszystkim osobom wykonującym pracę zawodową – oznacza to poszerzenie kręgu objętych przepisami ustawy o osoby na umowach cywilnoprawnych oraz samozatrudnionych, pod warunkiem, że nie zatrudniają innych osób. Osoby takie będące działaczami związkowymi zostaną też objęte szczególną ochroną. W przypadku takiej osoby nie będzie można wypowiedzieć, rozwiązać stosunku prawnego ani zmienić jednostronnie warunków pracy lub wynagrodzenia na jej niekorzyść bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej; terminy na wyrażenie takiej zgody przez zarząd zakładowej organizacji związkowej będą wynosić 14 dni (w przypadku wypowiedzenia lub jednostronnej zmiany warunków) oraz 7 dni (w przypadku rozwiązania bez wypowiedzenia); bezskuteczny upływ tych terminów będzie poczytywany za zgodę; natomiast jeśli pracodawca rozwiąże umowę bez zgody zarządu zakładowego związku, nie–pracownik otrzyma odszkodowanie w wysokości:

• 6–miesięcznego wynagrodzenia,

• 6–krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w roku poprzednim – jeśli nie ma miesięcznego wynagrodzenia – nie–pracownik otrzyma równowartość.

12. Zarząd sukcesyjny i jego wpływ na prawo pracy

Dnia 25 listopada 2018 r. weszła w życie ustawa z 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Choć zaczęła ona obowiązywać w starym roku to jej regulacje tak naprawdę zaczną działać w nowym roku dlatego przybliżamy wprowadzone przez ten akt prawny zmian w prawie pracy.

Przepisy regulujące zarząd sukcesyjny odwołują się do śmierci pracodawcy a to oznacza, że mogą regulować jedynie sprawy pracodawców będących osobami fizycznymi.

1. Na podstawie przepisów art. 632 § 1 k.p. z dniem śmierci pracodawcy umowy o pracę z pracownikami wygasają. To nie nastąpi gdy:

   • nastąpi przejęcie pracownika przez nowego pracodawcę na zasadach określonych w art. 231 k.p.;

   • ustanowiony zostanie zarząd sukcesyjny z chwilą śmierci pracodawcy.

2. Pracownik, którego umowa o pracę wygasła ma prawo domagać się odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.

3. Jeśli z chwilą śmierci pracodawcy zostanie ustanowiony zarząd sukcesyjny:

   • działalność gospodarcza, w związku z którą zawarto umowy o pracę (firma zmarłego), może działać dalej bez okresu zawieszenia,

   • umowy o pracę zawarte z pracownikami będą wygasały. Nastąpi to z dniem wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego, chyba że przed tym dniem nastąpiło przejęcie pracownika przez nowego pracodawcę na zasadach określonych w art. 231 k.p.,

   • umowy o pracę mogą też wygasnąć wcześniej. Będzie się to odbywało na zasadach ogólnych zasadach określonych w kodeksie pracy czyli np. z upływem okresu, na jaki zostały zawarte, bądź na skutek wypowiedzenia (art. 632 § 4 k.p.).

4. Jeśli zarząd sukcesyjny nie zostanie ustanowiony:

   • umowy o pracę z pracownikami wygasną z upływem 30 dni od śmierci pracodawcy, lub

   • zostanie zawarte pisemne porozumienie wstrzymujące wygaśnięcie umów o pracę przed upływem 30 dni od śmierci pracodawcy.

5. Porozumienie z pracownikiem może zawrzeć małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje w spadku udział w przedsiębiorstwie. Może to być też spadkobierca ustawowy, albo spadkobierca testamentowy albo zapisobierca windykacyjny, któremu zgodnie z ogłoszonym testamentem przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku, albo zarządca sukcesyjny.

6. W porozumieniu strony ustalają, że stosunek pracy będzie dalej funkcjonował na dotychczasowych zasadach:

   • aż do ustanowienia zarządu sukcesyjnego albo wygaśnięcia uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego – będzie to możliwe jeśli porozumienie takie zawiera małżonek, spadkobierca ustawowy, albo spadkobierca testamentowy albo zapisobierca windykacyjny, któremu zgodnie z ogłoszonym testamentem przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku,

   • do wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego – o ile porozumienie z pracownikiem zawiera zarządca sukcesyjny (art. 632 § 5 k.p.).

13. Składki ZUS od przychodów w 2019 roku

Jeżeli przedsiębiorca w wyniku działalności gospodarczej osiągnął w 2018 r. przeciętny miesięczny przychód w przedziale od 675 zł do 2859 zł, to podstawę składek ZUS ustala się w oparciu o ten przychód firmy.

Przychodami z działalności gospodarczej są wyłącznie te przychody (uzyskane z działalności prowadzonej we własnym imieniu bez względu na rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły), które nie stanowią przychodu z jednego z źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4–9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wysokość składek ZUS w 2019 r. ustala się w oparciu o przeciętny przychód firmy z roku poprzedniego. Przedsiębiorca deklaruje podstawę ustalenia składek na informacji ZUS DRA, wskazując w niej wartość podstawy ustaloną wcześniej samodzielnie.

Wyliczona na podstawie przychodu wartość składek ZUS obowiązuje w całym kolejnym roku. Jeżeli w bieżącym roku przychód przekracza wyznaczony przedział lub jest niższy nadal stosujemy ustaloną stawkę.

Na podstawie przeciętnego miesięcznego przychodu należy ustalić składkę ZUS czyli przeciętny miesięczny przychód należy pomnożyć przez współczynnik, który w 2019 r. wynosi 0,5083. Wynik będzie stanowił podstawę ustalenia składek (dla podstawy od 675 zł do 2859 zł).

Przeciętny miesięczny przychód z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym jest obliczany wg poniższego wzoru:

roczny przychód z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym/liczba dni kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym x30

Natomiast współczynnik na dany rok kalendarzowy obliczany jest według wzoru:

prognozowane przeciętne wynagrodzenie ogłoszone w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy/minimalne wynagrodzenie obowiązujące w styczniu danego roku kalendarzowego x 0,24

Trzeba dodać, że prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ogłasza wysokość współczynnika na dany rok kalendarzowy, w formie komunikatu, w Dzienniku Urzędowym Rzeczpospolitej Polskiej „Monitor Polski”, w terminie 7 dni kalendarzowych od dnia ogłoszenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, w trybie określonym art. 19 ust. 10, kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia.

Należy zauważyć, że wyliczona przez przedsiębiorcę podstawa naliczania składek uzależniona od przychodu nie będzie mogła być:

• niższa niż 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na dany rok kalendarzowy (minimum dla małego ZUS),

• wyższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia (minimum dla dużego ZUS).

Podstawa obliczona od przychodu nie będzie odnosić się do składki zdrowotnej ponieważ wobec tej składki zasady jej obliczenia pozostają nie zmienione, a przedsiębiorca może, ale nie musi się na nie zdecydować.

Zatem niższe składki ZUS w 2019 roku obowiązywać będą tylko tych przedsiębiorców, którzy w 2018 roku osiągnęli przychody nie wyższe niż 63 tys. zł. Pozostałe firmy zapłacą składki ZUS według dotychczasowych zasad.

Minimalne składki ZUS dla przedsiębiorców w roku 2019 wynosić będą odpowiednio:

	2019 rok – składki ZUS	Wzrost składek w stosunku do 2018 roku o:
Składka emerytalna	558,08 zł	37,72 zł
Składka rentowa	228,72 zł	15,46 zł
Składka chorobowa	70,05 zł	4,74 zł
Składka wypadkowa	47,75 zł	3,23 zł
Składka na Fundusz Pracy	70,05 zł	4,74 zł
RAZEM	974,65 zł	69,89 zł

Zatem łącznie, pełne składki ZUS na rok 2019 (bez składki zdrowotnej) wyniosą 974,65 zł wobec 908,76 zł w roku 2018. Oznacza to wzrost o 65,89 zł czyli o 7,3% w stosunku do roku 2018.

WAŻNE: Przedstawione dane nie zawierają składki zdrowotnej. Wysokość składki zdrowotnej ustalana jest odrębnie, a jej wartość zależy od innego wskaźnika. Wskaźnik ten zostanie opublikowany dopiero w styczniu.

Paulina Matuszewska

Podstawa prawna: ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2018 r. poz. 200 z późn.zm.); ustawa z 13 października 1998r . o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2017 r. poz. 1778 z późn.zm.); ustawa z 20 lipca 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu obniżenia składek na ubezpieczenia społeczne osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą na mniejsza skalę (Dz.U. z 2018 r. poz. 1577).